بویویی، یانوش (۱۸۰۲ـ۱۸۶۰)
بویویی، یانوش (۱۸۰۲ـ۱۸۶۰)(Bolyai, Janos)
ریاضی‌دان مجار، و یکی از بنیان‌گذاران هندسۀ نااقلیدسی[۱]. پسر وُلفگانگ (فورکوش) بویویی[۲] و یکی از نخستین کسانی بود که دریافتند هندسۀ اقلیدسی[۳] فقط یکی از هندسه‌های ممکن است و هندسه‌های دیگری نیز قابل تصورند. او در ۱۸۲۳، در مقاله‌ای، به توصیف هندسه‌ای پرداخت که در آن از نقطه‌ای چون p می‌توان خط‌های متعددی گذراند که خط مفروض L را قطع نکنند. بویویی در کلوژـ وار[۴] در مجارستان، کلوژـ ناپوکا[۵]ی فعلی در رومانی، زاده شد و ریاضیات را نزد پدرش آموخت. در ۱۸۱۷، وارد کالج سلطنتی مهندسان[۶] وین[۷] شد و پس از فراغت از تحصیل به ارتش پیوست. در ۱۸۳۳، از ارتش بازنشسته شد. در حدود ۱۸۲۰، بویویی متقاعد شده بود که اثبات اصل موضوع[۸] توازی اقلیدس غیرممکن است و به‌جای آن درصدد تأسیس هندسه‌ای برآمد که به این اصل بستگی نداشته باشد. او فرمولی به‌دست آورد که زاویۀ توازی[۹] دو خط را به عبارتی مربوط می‌ساخت که معرف خط بود. در نظریۀ جدید او، فضای اقلیدسی[۱۰] فقط حالت حدیِ[۱۱] فضای جدید بود. یانوش فرمول خود را برای آن چیزی که به ثابت فضا[۱۲] معروف شد، عرضه کرد. او هندسۀ جدید خود را طی مقاله‌ای در ۱۸۲۳، «علم مطلقاً واقعی فضا» نامید. پدرش، وُلفگانگ، این مقاله را برای کارل گاؤس[۱۳]، ریاضی‌دان آلمانی، فرستاد. گاؤس پاسخ داد که خود بیش از ۲۵ سال به همین ترتیب می‌اندیشیده است. مقالۀ یانوش در این‌باره به‌صورت پیوستی بر اثر پدرش، با عنوان تنتامن[۱۴](← بویویی، ولفگانگ) چاپ شد (۱۸۳۲ـ۱۸۳۳). چاپ این نوشته چندان جلب‌نظر نکرد و او بعداً دریافت که نیکلای لُباچفسکی[۱۵]، در ۱۸۲۹، شرحی دربارۀ هندسه‌ای بسیار مشابه چاپ کرده بود که آن نیز مورد اعتنا واقع نشده است.