بی بی خانم استرآبادی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

بی‌بی خانُم اِسترآبادی (۱۲۷۴ـ۱۳۴۰ق)

بانوی نویسندۀ ایرانی، از نخستین زنان روشنفکر و منتقد جامعۀ مردسالار عهد قاجاریه و بنیادگذار دبستان دوشیزگان. پدرش محمدباقرخان سرکردۀ سوار استرآباد و مادرش خدیجه خانم ندیمه و ملاباجی شکوه‌السلطنه، مادر مظفرالدین شاه قاجار، بود. بی‌بی خانم در دربار ناصرالدین شاه قاجار پرورش یافت و درس خواند. سپس با موسی‌خان وزیری ازدواج کرد و زندگی زناشویی آنان سرانجام پس از هفت فرزند به متارکه انجامید. در ۱۳۲۴ق یکی از نخستین دبستان‌های دخترانه با روش جدید تعلیم و تربیت را با نام دبستان دوشیزگان تأسیس کرد. در ۱۳۱۳ق کتاب معایب‌الرجال را به درخواست بسیاری از زنان هم‌دورۀ خود، در پاسخ به کتاب تأدیب‌النسوان، که کتابی در تأیید مردسالاری و تربیت زنان مطابقِ خواسته‌ها و معیار مردان بود، در ردّ جامعۀ مردسالار و معضلاتِ اجتماعی ـ خانوادگی و عادات زشت و دل‌مشغولی‌های ناشایست مردان نوشت. این کتاب از منابع مهم تحقیقی دربارۀ زنان عهد قاجاریه به‌شمار می‌رود. معایب‌الرجال یک‌بار در سوئد (استکهلم، ۱۳۷۱ش) و بار دیگر همراه با تأدیب‌النسوان با نام رویارویی زن و مرد در عصر قاجار: تأدیب‌النسوان و معایب‌الرجال به‌چاپ رسیده است.