صادق بیگ افشار

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

صادق بِیگ افشار (تبریز ۹۴۰/۹۴۵ـ۱۰۱۷/۱۰۱۸ق)
(یا: صادقی کتابدار) متخلص به صادقی، شاعر، نقاش، تذکره‌نویس، و کتابدار ایرانی. از بزرگان ایل خدابنده‌لو و امرای قزلباش بود. نزد استاد مظفرعلی نقاشی آموخت. پس از مدتی قلندری پیشه کرد، به سیاحت پرداخت و با بسیاری از عارفان روزگار خود آشنا شد. سپس ندیم امیرخان ترکمان، حاکم همدان، شد. در پادشاهی اسماعیل دوم صفوی به کتابخانۀ شاهی راه یافت. در زمان محمد خدابنده، ریاست کتابخانه به او سپرده شد. در ۱۰۰۷ق علی‌رضا عباسی جای او را گرفت. در هنر خوشنویسی نیز دست داشت. از شاگردان مظفرعلی بود و در نقاشی‌هایش، سنت واقع‌گرایی کمال‌الدین بهزاد را پی گرفت. در طراحی و بهره‌گیری از رنگ، شیوه‌ای فردی و بدیع داشت. با این‌که مغرور، بدزبان و تنگ‌حوصله بود، به‌سبب مهارتش در نقاشی، شاه و درباریان با او مدارا می‌کردند. صادقی در نظم و نثر فارسی و ترکی مهارت داشت. ایرج افشار از تبار صادقی کتابدار است. از آثارش: فتح‌نامۀ عباس نامدار يا شاهنامۀ صادقی دربارۀ شاه عباس بر وزن شاهنامه؛ منظومۀ شرح‌حال؛ مثنوی سعد و سعید؛ تذکرۀ مجمع‌الخواص به ترکی جغتایی که به قلم عبدالرسول خیام‌پور به فارسی ترجمه و چاپ شده‌ است (تبریز، ۱۳۲۷ ش)؛ قانون‌الصور که منظومه‌ای در قواعد نقاشی است و در متن آن کتاب آرایی در تمدن اسلامی نوشته نجیب مایل هروی چاپ شده‌است (مشهد، ۱۳۷۲ش). چندین تابلو نقاشی نفیس نیز از او باقی‌مانده است.