فتح الله اکبر
فَتحالله اکبر (رشت ۱۲۳۴ـ۱۳۱۶ش)
اعظم رشتی، معروف به سالار افخم، سردار منصور و سپهدار (بعدها: سپهسالار). از خوانین و مالکان بزرگ گیلان، دولتمرد، وزیر و نخستوزیر ایران در دورۀ قاجار و پهلوی. فرزند میرزا محمدعلیخان گیلانی بود و پس از تحصیلات مقدماتی در ادارۀ گمرک گیلان استخدام شد. او پس از مرگ عمویش، اکبرخان بیگلربیگی بزرگترین زمیندار گیلان، در ۱۳۰۷ق با همسر وی ازدواج کرد و با تصاحب ارثیۀ کلان او، حاکم رشت شد و گمرکات خراسان و گیلان و مازندران را از دولت اجاره کرد و سالها عهدهدار امور گمرک گیلان بود و چند نشان از ناصرالدینشاه گرفت. فتحاللهخان، در دورۀ مظفرالدینشاه، با پرداخت ۱۲هزار تومان، لقب «سردار منصور» گرفت و در ۱۲۷۸ش وزارت گمرکات به او واگذار شد. وی پس از آشنایی با میرزا ملکمخان ناظمالدوله به «مجمع آدمیت»پیوست و از جنبش مشروطیت حمایت کرد و در ۱۳۲۴ق عضو لژ بیداری ایرانیان شد. در استبداد صغیر به اروپا تبعید شد و بعد از فتح تهران به ایران بازگشت. طی سالهای ۱۲۸۸ـ۱۲۹۲ش پنج بار وزیر پست و تلگراف شد و در ۱۲۹۴ش در کابینۀ عینالدوله وزیر عدلیه و در کابینۀ عبدالحسین فرمانفرما بار دیگر وزیر پست و تلگراف گردید و در کابینۀ سپهدار تنکابنی و وثوقالدوله، به وزارت داخله رسید. در دورۀ دوم نخستوزیری وثوقالدوله وزیر جنگ بود. در ۱۲۹۹ش پس از کنارهگیری مشیرالدوله، بهمنظور تسهیل کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ش و تضمین موفقیت کامل آن، به نخستوزیری منصوب شد و دو کابینه پیاپی تشکیل داد که در هر دو بار وزارت داخله (کشور) را نیز عهدهدار بود. پس از کودتا، به سفارت انگلیس در تهران پناهنده شد و بعد از مدتی به اروپا رفت. فتحالله اکبر در دورۀ سوم و پنجم مجلس شورای ملی نمایندۀ گرگانرود و رشت بود. او به سیاست انگلستان در ایران تمایل نشان میداد و مورد اعتماد سفارت انگلیس بود و برای خدمات خود به بریتانیا در ۱۲۸۲ش نشان افتخار از پادشاه انگلستان گرفت. وی تا حدودی نیز با زبان فرانسه آشنا بود.
فتحالله اکبر، در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۱۶ شمسی (مصادف با ۳ آگوست ۱۹۳۷ میلادی) در سن ۸۲ سالگی در تهران درگذشت.