فلسفه در ع‍ص‍ر ت‍راژی‍ک یونانیان
فلسفه در ع‍ص‍ر ت‍راژی‍ک یونانیان (Philosophy in the Tragic Age of the Greeks)
(به آلمانی: Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen) عنوان کتابی از فردریش نیچه، به آلمانی. کتاب که در واقع پس از مرگ نیچه نخست به زبان فرانسوی منتشر شده، نه اثر مستقل و کامل، بلکه مجموعه‌ای از یادداشت‌ها، مقالات و طرح‌های ناتمام اوست که تا سال 1873م به قصد تحلیل تاریخی فلسفۀ یونان باستان نوشته شده، اما توسط خود او نه تکمیل و نه تدوین نهایی شده‌اند. این کتاب که در شکل چاپی، مقدمه‌هایی از یادداشت‌های نیچه بر ابتدای آن افزوده شده، مشتمل است بر معرفی شخصیت و آرای پنج فیلسوف پیشاسقراطی. کتاب لااقل دو مرتبه در ایران ترجمه شده است: سی‍ر حکمت در یونان: فلسفه در ع‍ص‍ر ت‍راژی‍ک یونانیان (برگردانِ مجید شریف- چاپ نخست 1378؛ چاپ هشتم: 1402ش) و حکمت در دوران شکوفای فکری یونانیان (کامبیز گوتن- چاپ نخست 1384؛ چاپ چهارم: 1398ش).
گزارش محتوا
نیچه تحت تأثیر شوپنهاور کمتر در جستجوی شناخت عینی فلاسفۀ ماقبل سقراط است تا شناخت خودش و تأیید خویش با کلمات آنان. به عقیدۀ او فلسفه عالی‌ترین تخیل است؛ فلسفه با کار هنری خويشاوند است و اساساً ذهنی است. نیچه که قبل از آنکه هرمان الکساندر دیلس[۱] چاپ انتقادی بزرگ فلاسفۀ ماقبل سقراطیِ خود (دوکسوگرافی‌های باستانی[۲]) را منتشر کند به کار پرداخته بود، با چنین عقایدی به هیچ‌وجه نمی‌توانست اثری تاریخی به معنای متعارف کلمه به وجود آورد. او در فلسفه در ع‍ص‍ر ت‍راژی‍ک یونانیان سلسله‌تصاویری از طالس، آناکسیماندروس، پارمنیدس، هراکلیتوس و آناکساگوراس به دست داده است. این متفکران در کتاب او به مثابه قهرمانان یک دانش عاطفی ظاهر می‌شوند که از همان نفخه‌ای که اسطوره و تراژدی را به وجود آورده زاده شده است. برعکس، سقراط آغاز عقل‌گرایی را نشان می‌دهد و از بخت بد، تمدن سنت دوگانۀ مذهبی و مابعدالطبیعی را ویران می‌سازد. در طرحی که نیچه برای تهیه و نگارش این کتاب داشته، چند فیلسوف پیشاسقراطی دیگر و خود سقراط نیز در نظرش بوده؛ اما کتاب حاضر پس از معرفی و بررسی جهان‌شناسی آناکساگوراس به پایان رسیده است.