ابن ابی العوجا، عبدالکریم ( ـ۱۵۵ق)
ابن ابی‌العوجا، عبدالکریم ( ـ۱۵۵ق)
دهری و زندیق معروف. دایی مَعْنِ بن زائدۀ شیبانی، سردار سخاوتمند مشهور عرب که وی نیز منتسب به زنادقه بود. ابن ابی‌العوجا نزد حسن بصری درس خواند و بعد از راه توحید منحرف شد. در مکه در ایام حج با امام صادق (ع) به مناظره پرداخت. با بَشارِ بن بُرَد، واصِلِ بن عَطا، عَمرو بن عُبَیْد، و صالح بن عبد‌القُدوس دوستی و مجالست داشت، ولی علمای دینی نوعاً از معاشرت با او به دلیل بدزبانی و تباهی نهادش خودداری می‌کردند. مردی جسور و بی‌باک بود. جوانان را به بی‌دینی دعوت می‌کرد و مریدانی نیز داشته است. ظاهراً به تَناسخ و قَدَر اعتقاد داشت. برخی او را مانوی و برخی دیگر دهری‌مذهب گفته‌اند. در احتجاجاتش مخالفت صریح خود را با خدا و قرآن و اسلام و احکام شریعت آشکار می‌ساخت و هرچند ائمۀ دین با تساهل با وی به مباحثه می‌پرداختند، اما دستگاه حکومتی عقاید ضد دینی او را برنتافت و بالاخره، محمد بن سلیمان، والی کوفه در روزگار خلافت منصور عباسی، حکم به قتل او داد. گویند در هنگام مرگ گفته بود که با جعل ۴هزار حدیث حرام را حلال و حلال را حرام کرده است. مناظرات او با امام صادق (ع) در منابع حدیثی ثبت شده است.