آزادی یا مرگ

آزادی یا مرگ (O kapetan mikhalis/Captain Michalis)

(با عنوان اصلی کاپیتان میخالیس) رمانی از نیکوس کازانتزاکیس، به زبان یونانی، منتشرشده در ۱۹۵۰م. کازانتزاکیس در این رمان ماجرای دو شورش جزیرۀ کرت علیه ترکان عثمانی (یکی در ۱۸۸۹م و دیگری در ۱۸۹۷م) را درآمیخته با هم روایت می‌کند. پهلوان یا کاپیتان میخالیس، نماد سنت‌پرستی و عزت نفس و آزادی‌خواهی، پس از کشتار مسیحیان شهر کاندی در کرت، رهبری مبارزۀ مخفی علیه اشغالگران را به‌عهده می‌گیرد. واقعیت، افسانه، و خیال‌بافی به هم درمی‌آمیزد. جماعت مبارزان یکی پس از دیگری در راه آزادی جان می‌سپرد. میخالیس نیز در ایمن‌گاه آخرین خود تا پای مرگ می‌جنگد و می‌میرد. در نظر سیفاکاس، پدربزرگِ میخالیس، پیر این مردم خشن و نماد فضایل و ملکات استوار سنتی، جوانمردی جزئی جدایی‌ناپذیر از خشونت است.