آموزش حرفه ای
آموزش حرفه‌ای (Professional Education)
آموزش‌هایی که هدف آن آموختن حرفه‌ای، یا تقویت مهارت شخصی است در امور مربوط به شغل کنونی یا آیندۀ او. قبل از انقلاب صنعتی[۱]، این مقصود به‌وسیلۀ کار در خانه حاصل می‌شد. آموختن کارهای دستی در دهۀ دوم قرن ۱۹م در کشورهای اسکاندیناوی[۲] آغاز شد و سپس در نقاط دیگر رواج گرفت. در تهیۀ برنامه‌های آموزشگاه‌های حرفه‌ای و صنعتی صاحبان صنایع و کارفرمایان با مدارس همکاری نزدیک دارند. علمای نظری هدف آموزش حرفه‌ای را دارای جنبه‌های فرهنگی و فنی می‌دانند. در ایران، پیش از آشنایی با تمدن جدید غربی، آموزش حرفه‌ای از طریق رابطۀ استاد و شاگردی انجام می‌گرفت. از ۱۳۰۱ش مدارس صنعتی در تهران و بعضی شهرستان‌ها دایر شد، اما از ۱۳۱۴ش به بعد در دانشسراهای مقدماتی، درس کاردستی در برنامه‌ها گنجانده شد. از ۱۳۳۳ش آموزش حرفه‌ای در بسیاری از دبستان‌ها و دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه وارد و مدارس و مؤسسات مختلف برای بسط تعلیمات حرفه‌ای تأسیس شد. کانون کار و آموزش سازمان شاهنشاهی، آموزشگاه‌های روستایی، آموزشگاه‌های حرفه‌ای، هنرستان‌های صنعتی و دانشسراهای کشاورزی از این جمله بودند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، طرحی به نام «کاد» برای آموزش حرفه‌ای ضمن تحصیل در مدارس به مورد اجرا درآمد، که پس از چند سال متوقف شد و در طراحی نظام جدید آموزش و پرورش[۳] جای خود را به آموزش رشته کار دانش داد. هنرستان‌های کار دانش در کنار هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای در دورۀ متوسطه به تربیت نیروی ماهر می‌پردازند. در این هنرستان‌ها دانش‌آموزان در کنار دروس عمومی به فراگیری مهارت‌های عملی در ۳۰۰ رشته می‌پردازند حال آن‌که رشته‌های موجود در هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای قریب ۴۰ رشته است. دانش‌آموزان رشته‌های کار دانش حرفه‌های مورد نظر را در هنرستان و یا در آموزشگاه‌های رسمی که با مجوز وزارت کار اداره می‌شوند، می‌آموزند و در پایان دورۀ متوسطه به اخذ دیپلم نایل می‌شوند و می‌توانند در دورۀ کاردانی در آموزشگاه‌ها یا دانشگاه جامع علمی ـ کاربردی ادامه تحصیل دهند. فرق اساسی بین رشته فنی و حرفه‌ای با رشته کار دانش در تأکید و تمرکز بیشتر رشته کار دانش بر جنبه‌های عملی و تخصصی است. آموزشگاه‌های آزاد فنی و حرفه‌ای دولتی و غیر دولتی نیز زیر نظر سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای وابسته به وزارت کار و امور اجتماعی در سطح کشور به آموزش حرفه‌ای داوطلبان و افراد جویای کار می‌پردازند.