وان دایک، آنتونی (۱۵۹۹ـ۱۶۴۱)
وان دایْک، آنْتونی (۱۵۹۹ـ۱۶۴۱)(Van Dyck, Anthony)
نقاش فلاندری[۱]. از ۱۶۱۸ تا ۱۶۲۰ دستیار روبنس[۲] بود. از ۱۶۳۲ در انگلستان اقامت گزید، و تکچهرههای بسیاری از افراد خانوادۀ سلطنتی و اشرافیان را تصویر کرد؛ ازجمله تابلویچارلز اول، پادشاه انگلستان[۳] (ح ۱۶۳۵، لوور[۴]، پاریس). وان دایک در ایتالیا تکچهرههای شاخصی؛ براساس مطالعاتش درآثار باوقار نقاشان ونیزی[۵] پدید آورد. تک‌چهره‌سازی‌هایش در جنووا[۶] ازجمله تک‌چهرۀ مارکیز کاتّانئو[۷] (نگارخانۀ ملی لندن[۸]) درخور ذکرند. نقاشی‌های دینی که به‌شیوۀ باروک[۹] اجرا کرد، دامنۀ ترکیب‌بندی و شیوۀ اجرایی او را گسترش بخشید. برای رقابت با روبنس، به آنتوِرپ[۱۰] بازگشت و کارگاه پررونقی به‌راه انداخت؛ بین سال‌های ۱۶۲۸ تا ۱۶۳۲، به اوج تحول هنری‌اش رسید. در همین دوره، مجموعه‌ای چاپنقش تیزابی[۱۱] از مشاهیر عصر خویش را با نام شمایل‌نگاری[۱۲] عرضه کرد. آثاری که با مضمون دینی و با برداشت شخصی خود در شیوۀ باروک کشید، نمونه‌های گزیده‌ای از آثار اویند، که با شیوۀ روبنس، در اثری با نام مشابهِ جذبۀ روحی قدّیس اوگوستین[۱۳] (کلیسای قدیس اوگوستین[۱۴]، آنتورپ)، متفاوت‌اند. آراستگی سبْکی و ظرافت رنگ‌آمیزی، و صلابت ترکیب‌بندی‌های وان دایک در تک‌چهره‌سازی انگلستان تأثیری ژرف نهاد. وان دایک نزد هندریک وان بالِن[۱۵] به‌سرعت پرورش یافت، و در ۱۹سالگی از دستیاران متعدد روبنس بود، و در مدت دو‌سال، ممتازترین و محبوب‌ترین شاگرد او شد؛ به‌لحاظ سبک نیز با روبنس پیوند نزدیکی داشت. از طریق لرد ارندل[۱۶] به دربار جیمز اول راه یافت، و یک‌سال در انگلستان ماندگار شد، سپس در ۱۶۲۱ به ایتالیا رفت و به بسیاری از شهرهای آن دیار سفر کرد و به‌خصوص از هنرمندان برجستۀ ونیزی، و در رأس آنان از تیسین[۱۷] تأثیر پذیرفت. با آن‌که وان دایک دستیاران بسیاری را به‌خدمت گرفته بود، نزول کیفیت در آثارش راه نیافت. اتودهایی که از مناظر اجرا کرد (موزۀ بریتانیا[۱۸])، حال‌و‌هوای طبیعت انگلستان در آثار ممتاز جان کانستبل[۱۹] را بشارت می‌داد. در ۱۶۳۲ از سوی چارلز اول[۲۰] عنوان سِر گرفت.