آواشناسی فیزیکی
آواشناسی فیزیکی (Acoustic Phonetics)
شاخه‌ای از علم آواشناسی (فونتیک)[۱] برای مطالعه آواهای زبان بر مبنای مختصات فیزیکی آن‌ها. در سطح همگانی این شاخص آواشناسی در تلاش برای تعیین این مطلب است که با توجه به فیزیک صوت چه امکانات آوایی در اختیار انسان قرار داده شده است و آوایی که به وسیله‌ی اندام‌های گفتار ساخته می‌شوند و در زبان به کار می‌روند از دیدگاه مختصات فیزیکی دارای چه ویژگی‌هایی هستند، چه‌گونه توصیه و چه‌گونه طبقه‌بندی می‌شوند. در آواشناسی فیزیکی خواص آواها از نظر فرکانس، دامنه‌ی نوسان، زیر و بمی و جز آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
حرکات و فعالیت‌های اندام‌های گفتار برای تولید آواهای زبان به شکل امواج صوتی جلوگر می‌شوند و چگونگی پیدایش این امواج و نحوه‌ی انتقال آن‌ها از منبع تولیدکننده (یعنی دستگاه گفتار) به منبع گیرنده (یعنی گوش) موضوع بحث این شاخه از آواشناسی است. صوت در اثر تغییرات فشار جوی که نتیجه‌ی جابه‌جا شدن ذرات هواست حاصل می‌شود و جابه‌جا شدن ذرات هوا از ارتعاش اجسام سرچشمه می‌گیرد. تغییرات فشار جوی به صورت امواجی ظاهر می‌شود که در هوا یا در موارد دیگر (مایع و جامد) منتشر می‌گردد و همین امواج است که آوا را به وجود می‌آورند.
در زبان فارسی برای اصطلاح آواشناسی فیزیکی اصطلاحات دیگری نظیر آواشناسی آکوستیک، آواشناسی آزمایشگاهی، آواشناسی آوابری و آوابرداری و صوتی به کار رفته است.
با توجه به مطالب ذکر شده، صوت[۲] و انواع مشخصات آن، ارتعاش[۳] و انواع آن، بسامد[۴]، تشدیدکننده‌ها، سازنده‌ها و طبقه‌بندی فیزیکی آواها (یعنی صامت[۵]ها و مصوت[۶]ها) در حوزه‌ی مطالعاتی این شاخه از آواشناسی قرار می‌گیرند. در آواشناسی فیزیکی ابزارهایی مورد استفاده است که از جدیدترین و رایج‌ترین آن‌ها وسیله‌ای است برای ملموس‌تر کردن و قابل دیدن کردن موج‌های آوایی به نام اسپکتوگراف (طیف‌سنج یا طیف‌نگار[۷]). از آنجا که آواها در طول زمان تغییر می‌کنند، برای دیدن آن‌ها از طیف‌نگاراستفاده می‌شود و چون طیف‌نگار مؤلفه‌های فرکانس موج‌ها را در یک برهه‌ی زمانی نشان می‌دهد، وسیله‌ای است برای قابل دیدن کردن این که چه‌گونه فرکانس‌های گوناگونی که موج‌ها را می‌سازند در طول زمان تغییر می‌کنند.