گلستان، ابراهیم (شیراز ۱۳۰۱ش)
| ابراهیم گلستان | |
|---|---|
| زادروز |
شیراز 26 مهر ۱۳۰۱ش |
| درگذشت | انگلستان 31 مرداد 1402ش |
| محل زندگی | انگلیس |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | فارغ‌التحصیل از دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران |
| شغل و تخصص اصلی | داستان‌نویس |
| شغل و تخصص های دیگر | مترجم، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان سینما |
| آثار | آذرماه آخر پاییز (۱۳۲۸ش)؛ شکار سایه (۱۳۳۴ش)؛ خشت و آینه (۱۳۴۴ش) و اسرار گنج درۀ جنی (۱۳۵۳ش) |
| گروه مقاله | ادبیات فارسی، سینما |
| خویشاوندان سرشناس | کاوه گلستان (فرزند)؛ لیلی گلستان (فرزند)؛ مانی حقیقی (نوه) |
ابراهیم گلستان (شیراز 26 مهر ۱۳۰۱ش- انگلستان 31 مرداد 1402ش) Ebrahim Golestan
(نام اصلی: سیدابراهیم تقوی شیرازی) داستان‌نویس صاحب سبک، مترجم، مستندساز، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان سینمای ایران. از دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. نخست به حزب توده پیوست و به ترجمۀ فارسی چند اثر مرامی دست زد. در ۱۳۲۶ش از حزب و فعالیت‌های سیاسی کناره گرفت.
گلستان از پیشروان معرفی و ترجمۀ داستان‌های امریکایی در ایران، و نخستین مترجم آثار همینگوی و فاکنر به زبان فارسی است. از ۱۳۳۶ش به فیلم‌سازی روی آورد و چند فیلم مستند ساخت، مانند موج و مرجان و خارا (۱۳۳۷ش)، از قطره تا دریا (۱۳۳۶ش)، یک آتش (۱۳۳۷ش)، خواستگاری (۱۳۴۱ش) و تپه‌های مارلیک (۱۳۴۲ش). فروغ فرخزاد در ساخت برخی از مستندهای این دوره با او همکاری داشت. تأثیر این همکاری در تحولات فکری فرخزاد آشکار است. گلستان دو فیلم بلند سینمایی خشت و آینه (۱۳۴۴ش) و اسرار گنج درۀ جنی (۱۳۵۳ش) را نیز ساخته است. فیلم اول در کنار شب قوزی، اثر فرخ غفاری، مبدأ و معیار سینمای روشنفکرانۀ ایران شد و به زعم عده‌ای پیش‌زمینۀ شروع موج نو در سینمای ایران و فیلم دوم، که از روی داستان بلندش با همین عنوان ساخته شده، حاوی اشاراتی انتقادی به سلطنت پهلوی بود که باعث توقیف دائمی‌اش گردید. اما شهرت او بیشتر به داستان‌های خوش‌ساختش است. مهم‌ترین خصیصۀ داستان‌های گلستان، نثر آهنگین و متناسب با مضمون آن‌هاست که حتی در برخی از آن‌ها نظم عروضی آشکارا حس می‌شود. گلستان در داستان‌هایش آدم‌هایی را به تصویر می‌کشد که در درستی عقاید خود تردید کرده‌اند. در برخی از داستان‌های گلستان غلبۀ بینش سینمایی بر بینش ادبی مشهود است.
گلستان از نیمۀ دوم دهۀ ۱۳۵۰ در انگلیس زندگی می‌کرد. از جمله کتاب‌های اوست: ناگفته‌ها (۱۳۷۷ش) که دربردارندۀ برخی از نقدها و سخنرانی‌های اوست؛ نوشتن با دوربین (۱۳۸۳)، که مصاحبۀ بلند پرویز جاهد است با او در لندن، دربارۀ سیر فعالیت‌های سینمایی و ادبی او، با رویکردی انتقادی به ادبیات و سینما در ایران؛ نامه به سیمین (1395). گلستان طی چند دهۀ اخیر ضمن مصاحبه‌هایی که با او ترتیب داده‌اند، دربارۀ تعدادی از شخصیت‌های فرهنگی معاصر اظهار نظرهای صریح و بی‌پروایی داشته که باعث ایجاد چالش‌های زیادی شده است. همچنین پس از چند دهه مباحثه و شایعه‌پراکنی دربارۀ ارتباط وی با فروغ فرخزاد، انتشار نامه‌های خصوصی (و عاشقانۀ) فروغ به گلستان (توسط فرزانه میلانی) تحت عنوان کتاب «فروغ فرخزاد؛ زندگی‌نامه‌ی ادبی و نامه‌های چاپ‌نشده» جدل‌های قلمی مفصل نویی را از همه‌طرف به راه انداخت.
ابراهیم گلستان اولین فیلمساز ایرانی‌ست که برای اثری، از جشنواره‌های بین‌المللی جایزه گرفته است: جایزۀ مرکور طلایی بخش فیلم‌های مستند جشنوارۀ فیلم ونیز برای یک آتش (1340).
کاوه گلستان (عکاس) پسر وی بود، ليلی گلستان (مترجم و هنرشناس) دخترش و مانی حقیقی نوۀ دختری‌اش. ابراهیم گلستان در منزل شخصی‌اش به مرگ طبیعی درگذشت.
مجموعه‌داستان‌ها: آذر، ماه آخر پاییز (۱۳۲7ش)؛ شکار سایه (۱۳۳۴ش)؛ جوی و دیوار و تشنه (۱۳۴۶ش)؛ مد و مه (۱۳۴۸ش).
داستان بلند: اسرار گنج درۀ جنی (1353)؛ خروس (1374).
برخی از ترجمه‌ها: زندگی خوش کوتاه فرنسیس مکومبر (همینگوی- 1328)؛ هکلبری فین (مارک تواین- 1333)؛ از نامه‌های فلوبر (گوستاو فلوبر- 1337)؛ مرغانی که می‌دانم (خوان رامون خیمه‌نز- 1347)؛ مرگ دورادور (خورگه گوئیلن- 1347)؛ دون ژوان در جهنم (جرج برنارد شاو- 1354).