اثر پاستور
اَثَرِ پاستور (Pasteur effect)
تغییر و تبدیل در فرآیند تولید انرژی برخی موجودات زنده. باکتری‌ها یا یاخته‌های اختیاری معمولاً اِی‌تی‌پی خود را از راه بی‌هوازی و بدون استفاده از اکسیژن، بر اثر فرآیند گلیکولیز[۱]، تولید می‌کنند. در این فرآیند، بازده اِی‌تی‌پی به ازای هر مولکول گلوکز کم است و از این رو یاخته مقدار فراوانی از گلوکز خود را برای رفع نیازهای انرژی مصرف می‌کند. موجود هوازی، که از اکسیژن استفاده می‌کند، برای تولید انرژی خود چرخۀ کربس[۲] را به کار می‌بندد و بازده اِی‌تی‌پی به ازای هر مولکول گلوکز بسیار بیشتر است. اثر پاستور زمانی رخ می‌دهد که برای یک یاختۀ بی‌هوازی اختیاری اکسیژن فراهم شود و از این‌رو میزان بالای سوخت‌وساز گلوکز در آن کم شود. در این حالت، یاخته از انرژی گلوکز به شکل کارآمدتری استفاده می‌کند، زیرا چرخۀ کربس به راه می‌افتد و به‌علاوه، تولید اسید لاکتیک[۳]، فرآوردۀ طبیعی گلیکولیز بی‌هوازی، خودبه‌خود متوقف می‌شود.