استدراج
استدراج
(در لغت به‌معنای نزدیک‌شدن یا نزدیک‌کردن تدریجی) در اصطلاح قرآنی کسی را رفته‌رفته به چیزی مکروه نزدیک‌کردن. این واژه دو بار در قرآن به‌کار رفته است (اعراف، ۱۸۲؛ قلم، ۴۴). استدراج از سنّت‌های الهی است به این معنا که چون بنده‌ای در سرکشی اصرار ورزد و استحقاق کیفر الهی را پیدا کند، خداوند خواسته‌های او را برآورده بر نعمت‌های او می‌افزاید و بی‌آن‌که او بفهمد، رفته‌رفته او را از رحمت خود دور و به کیفر نزدیک می‌کند. این نعمت‌ها بدون استحقاق و با وجود گناه، داده می‌شوند، تا بندۀ بدکار، سرمست و غرق گناه و غافل از توبه و یاد مرگ شود. استدراج معنی دیگری نیز دارد و آن گونه‌ای کار خارق‌العاده است که بعضی اقطاب و مرتاضان و درویشان و مشایخ حتی کافران و فاسقان ظاهر می‌سازند که دارای تعبیر مثبت و منفی است: ۱. عوضی است که حق تعالی در برابر تحمل ریاضت‌ها و سختی‌ها در این جهان، به آن‌ها می‌بخشد؛ ۲. آزمایش الهی است تا ظرفیت و خویشتن‌داری و تعبد و بی‌ادعایی یا پرمدعایی آن‌ها معلوم شود.