افسون
اَفسون
(یا: عَزائم) کلمات، اوراد، عباراتِ معین، مجموعِ ابجد عبارات یا کلماتِ خاص و سوگندهایی که به‌هنگام انجام اعمالِ مخاطره‌آمیز، دشوار یا خارق‌العاده بر زبان رانند، یا برای دورگردانیدنِ بلا (← بلاگَردان) و دفعِ چَشم‌زَخم بر مرکب یا مرکوبی نویسند (← بُدوح). شمارِ عباراتی که از آن‌ها با نامِ عزائم یاد می‌شود بسیار است. مرسوم است که عوام پیش از مبادرت (عزیمت) به انجامِ کار‌های خارق‌العاده یا مخاطره‌آمیز و دشوار، به کسی که عزائم‌خوان/مُعَزِّم/ افسون‌خوان گفته می‌شود، رجوع کنند و از او عزیمه‌ای درخورِ عملی که درصدد انجام آن هستند بخواهند. برخی در یگانگیِ عزائم‌خوانی و افسون‌خوانی اختلاف کرده‌اند. در بابِ عزائم و افسون، یگانگی و تفاوتِ آن‌ها، تألیفاتِ بسیار به فارسی و عربی در دست است. کُنوزالمُعَزِّمین از مشهورترین کتب در این باب است. استفاده از اوراد و کلمات و جملات و عباراتی که به اعتقاد بسیاری از مردمان جهان بر خدایان و نیروهای طبیعت اثر می‌گذارند و موجب بروز حوادث یا جلوگیری از اتفاقاتی می‌شوند، از روزگاران کهن مرسوم بوده و در ادیان گوناگون چون مسیحیت، یهودیت و دین هندو، به صورت دعا و زمزمه باقی مانده است. سرچشمه‌های عزائم و افسون‌ها را شاید بتوان در بابل و آشور جست‌وجو کرد. مراسم زار در ایران و سواحل جنوبی خلیج‌فارس و سواحل شرقی افریقا را می‌توان نوعی اجرای عزائم و افسون برشمرد. در گذشته بسیاری از ترانه‌های کودکانه را به‌منزلۀ افسون برای چیرگی بر باران و نیروهای طبیعت می‌دانستند. برخی افسون‌ها را هرکسی می‌تواند به‌کار برد؛ امّا برخی دیگر ملک طلق روحانی یا ساحری است که نفوذش از نیروی مفروض خیر یا شر منشأ می‌گیرد.