اقیانوس شمالگان

From ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

اقیانوسِ شُمالگان (Arctic Ocean)
(یا: اقیانوس منجمد شمالی) کوچک‌ترین اقیانوس جهان. به وسعت ۱۴,۰۵۵,۹۳۰ کیلومتر مربع از قطب شمال[۱] تا سواحل اروپا، آسیا، و امریکای شمالی امتداد دارد. رودهایی که از سیبری و امریکای شمالی به این اقیانوس می‌ریزند، از شوری آب آن می‌کاهند و به انجماد آن سرعت می‌بخشند. اقیانوس شمالگان از دریاهای نروژ، بارنتس[۲]، کارا[۳]، لاپتف[۴]، بوفورت[۵] و گرینلند[۶] تشکیل شده است. دریای نروژ اقیانوس مزبور را به اقیانوس اطلس پیوند می‌دهد و تنها نقطۀ اتصال آن با اقیانوس آرام از طریق تنگۀ برینگ[۷] است. سرتاسر اقیانوس مزبور را یخ‌های دریایی پوشانده‌اند که ضخامت آن‌ها بین ۱.۵ تا ۹ متر است. آب آن در زمستان یخ می‌بندد و در تابستان به اندازه‌های مختلف می‌شکند و به صورت یخ‌های شناور درمی‌آید. اقیانوس منجمد شمالی با فلات قارۀ نسبتاً پهناوری هم‌مرز است، بدین معنی که کل آن کم‌عمق است و میانگین آن به ۱,۳۰۰ متر می‌رسد. عمیق‌ترین نقطۀ این اقیانوس ۵,۴۵۰ متر است. بسته به ژرفای اقیانوس شمالگان، دمای آن نیز متغیر است. جزایر این اقیانوس عبارت‌اند از اسوالبارد[۸]، ارض فرانتس جوزف[۹]، نووایا زملیا[۱۰]، سِوِرنایا زملیا[۱۱]، جزایر سیبری جدید[۱۲]، و جزیرۀ ورانگل[۱۳] که همگی در شرق روسیه قرار دارند. جزایر متعدد مجمع‌الجزایر شمالگانی کانادا[۱۴] از شمال تا شرق، از سرزمین اصلی کانادا تا گرینلند، گسترده شده‌اند. بعضی از انواعی ماهی، وال و سیل در این اقیانوس زندگی می‌کنند ـ قلع در سواحل شرقی سیبری و گاز در شمال آلاسکا و کانادا استخراج می‌شود.

 


  1. North Pole
  2. Barents Sea
  3. Kara Sea
  4. Laptev
  5. Beaufort Sea
  6. Greenland Sea
  7. Bering Strait
  8. Svalbard
  9. Franz Josef Land
  10. Novaya Zemlya
  11. Severnaya Zemlya
  12. New Siberian Islands
  13. Wrangel Island
  14. Canadian Arctic Archipelago