الست

اَلَسْت

(به‌معنی «آیا نیستم؟») در ادبیات فارسی از این واژه تعبیرهایی در قالب اسم خاص مانند «عالم الست»، «روز الست»، «بزم الست» و «مهد الست» ساخته شده است و مراد از آن، اشاره به پیمانی است که خداوند از آدمیان گرفته است. مفهوم این واژه از قرآن گرفته شده است (سورۀ اعراف، آیۀ ۱۷۲). در بخشی از‌ این آیه، ـ که به آیۀ میثاق معروف است ـ خداوند می‌پرسد: «آیا من پروردگار تو نیستم؟» آنان پاسخ دادند: «آری تو خدای مایی و ما به این معنی گواهی می‌دهیم (و خدا این کار را انجام داد) تا روز قیامت نگویید که ما از این مطلب غافل بودیم». خداوند در آیات دیگری از قرآن کریم به این پیمان ازلی اشاره می‌کند. ابن عربی از این مفهوم با عنوان «سِرُّالقَدَر» یاد کرده و آن را بالاترین دانش‌ها دانسته است. برخی مفسران از آن به شناخت فطری و حضوری انسان از خداوند تعبیر کرده‌اند، ازجمله علامه طباطبایی در المیزان آن را شناخت حضوری انسان نسبت به خداوند، که در نهاد هر انسانی نهفته است، می‌داند. این مفسران در توجیه نظر خود گفته‌اند که چنان رویارویی و مکالمۀ حضوری و عذربراندازی که خطای در تطبیق را هم نفی می‌کند، جز با علم حضوری و شهود قلبی، حاصل نمی‌شود و مؤیّد آن روایات زیادی است که مشتمل بر تعبیرات «رؤیت» و «معاینه» می‌باشد. تفسیرهای دیگری نیز از این آیه شده است.