امام هادی

امام هادی (ع) (مدینه ۲۱۲ـ سامرا ۲۵۴ق)

(یا: امام علی‌النقّی، ملقّب به هادی و نقی، و مکنّی به ابوالحسن) شهرت علی بن محمد (ع)، امام دهم از امامان دوازده‌گانه نزد شیعۀ امامیه، و معصوم دوازدهم از چهارده معصوم. چون با فرزند خود امام حسن عسکری (ع) در محلۀ عسکر اقامت گزیدند، به عسکریین نیز معروف‌اند. پدرش امام جواد (ع) و مادرش بانوی با فضیلتی از مردم مغرب به نام سمانۀ مغربیه بود. پس از شهادت پدرش در ۲۲۰ق، در ۸‌سالگی به امامت رسید. دورۀ ۳۴سالۀ امامت او با خلافت معتصم، واثق، متوکّل، منتصر، مستعین و معتز عباسی هم‌زمان بود. امام هادی نخست در مدینه اقامت داشت و به نشر تعالیم دینی می‌پرداخت، تا این که متوکل در ۲۳۲ق به‌خلافت رسید. او که در دشمنی با خاندان پیامبر در میان خلفای عباسی سرآمد بود، از نفوذ معنوی امام در مدینه بیمناک شد. به‌همین‌سبب، یحیی بن هرثمه را مأمور بردن امام به سامرا کرد. و او آن حضرت را با خود به سامرا برد (۲۴۳ق). شیعیان از شهرهای دیگر برای زیارت وی به سامرا روی می‌آوردند و هدایایی به عناوین مختلف می‌فرستادند. بعضی از رجال دربار خلافت نیز به آن حضرت ارادت داشتند، تا آن‌جا که این امر موجب حسد و ناراحتی بعضی از درباریان شد. رفتار متوکل با امام به‌ظاهر محترمانه بود، ولی پیوسته او را زیر نظر داشت و در فراهم‌آوردن زمینۀ اذیت و هتک آن حضرت کوتاهی نمی‌کرد و گاهی دستور به احضار، حبس، و یا جست‌وجوی منزل آن حضرت می‌داد. پس از درگذشت متوکل، به‌ترتیب منتصر، مستعین و معتز روی کار آمدند. امام هادی سرانجام در ۲۶ جمادی‌الآخر ۲۵۴ق به دسیسۀ معتز عباسی مسموم و شهید شد. پیکر آن حضرت را در خانۀ خویش در سامرا به‌خاک سپردند. امام هادی (ع) یک همسر به نام سوسن یا سلیل، چهار پسر به نام‌های حسن، حسین، محمد و جعفر، و یک دختر به نام عایشه یا علیه داشت. حسن عسکری (ع) پس از وی به امامت رسید، حسین و محمد در حیات آن امام از دنیا رفتند، و جعفر نیز بعد از وفات برادرش امام عسکری (ع)، ادعای امامت کرد و به جعفر کذّاب شهرت یافت. احادیث، مواعظ و ادعیۀ امام هادی (ع) در کتاب‌های مختلف حدیث آمده است. همچنین، تألیفات و رساله‌هایی در عقاید و احکام به ایشان نسبت داده‌اند. از میان اصحاب معروف امام هادی (ع)، ابن سکیت و عبدالعظیم حسنی از شهرت بسیاری برخوردارند. در سیرۀ امام هادی (ع) نوشته‌اند که او پاکدل‌ترین و راستگوترین خلق بود، و اوقاتش در شب به نماز و عبادت و تلاوت قرآن و راز و نیاز با معبود می‌گذشت.