انابت

اِنابَت
(در لغت به‌معنی بازگشتن) بازگشت از گناه و غفلت، به‌سوی خداوند. تفاوت میان انابت و توبه در این است که انابت، مقامی است بعد از توبه. در حقیقت توبه، ترک گناهان و حالت پشیمانی است که در بنده ایجاد می‌شود، ولی انابت بازگشت به‌سوی حق‌تعالی است. به عبارت دیگر توبه آن است که بنده از نواقص وجود خود دور شود، ولی انابت پوشیدن لباس معنوی بر جان انسانی است. برخی گفته‌اند توبه، رجوع از مخالفت به موافقت، و انابت رجوع به خداوند است و آن برتر است. در باور عرفا، اگر سالک در ظاهر از گناهان خود پشیمان شود و با تمام وجود به خداوند روی آورد و دیگر به گناهان سابق خود بازنگردد، آن انابت است و انابت خود سه مرحله دارد: ۱. انابت به ظاهر، که سالک در این مرحله باید به انجام فرامین شرع گردن نهد؛ ۲. انابت به قول، که سالک باید به زبان به ذکر و تسبیح بپردازد؛ ۳. انابت باطن، که در این مقام سالک باید پیوسته متوجه حق باشد و در همۀ موارد به او رجوع کند. قشیری، عارف قرن ۵‌ق، انابت را توبه‌ای می‌داند که به طمع پاداش و ثواب آخرت انجام گرفته باشد، و درجۀ بالاتری نیز برای انابت قائل است و آن اَوبت است که صفت انبیاست. در مثنوی معنوی نیز از انابت به معنی بازگشت به حضرت حق در همۀ جهات و همۀ امور معنوی یاد شده است.