انتظام ، نصرالله (تهران ۱۲۷۹ـ ۱۳۶۰ش)

نصرالله انتظام;
زادروز	تهران ۱۲۷۹ش;
درگذشت	۱۳۶۰ش
ملیت	ایرانی
تحصیلات و محل تحصیل	فارغ التحصیل مدرسه حقوق و علوم سیاسی
شغل و تخصص اصلی	دولتمرد
گروه مقاله	تاریخ ایران
خویشاوندان سرشناس	انتظام السلطنه (پدر)

اِنتظام‌، نصرالله‌ (تهران ۱۲۷۹ـ ۱۳۶۰ش)

دولتمرد ایرانی، سفیر و وزیر دورۀ پهلوی. فرزند انتظام‌السلطنه، از رجال دورۀ قاجار، بود. تحصیلات مقدماتی را در مدرسۀ آلمانی تهران گذراند و برای ادامۀ تحصیل به مدرسۀ حقوق و علوم سیاسی رفت و در اواخر جنگ جهانی اول فارغ‌التحصیل شد. وی در همین دوران (۱۲۹۸ش) وارد وزارت امور خارجه شد و ۸ سال در ادارات مختلف این وزارتخانه کار کرد. انتظام در واقعۀ انعقاد پروتکل ایران و ترکیه در ۱۳۰۵ش از اعضای هیئت ایرانی بود و پس از آن نایب سفیر ایران در پاریس شد و بعد از آن در مقام دبیر اول سفارت ایران در ورشو و ژنو به کار گماشته شد و در طی اقامت خود در ژنو به عضویت هیئت نمایندگی ایران در جامعۀ ملل درآمد. در ۱۳۱۱ش به تهران آمد و عضو مقدم ادارۀ عهود و جامعۀ ملل وزارت امور خارجه شد و همراه علی اکبر داور به منظور رسیدگی به اختلاف ایران و انگلیس دربارۀ لغو امیتاز دادرسی به ژنو رفت و پس از بازگشت از ژنو، از جانب فروغی به نیابت سفارت ایران در لندن مأمور شد و ده ماه در این مقام بود تا آن‌که به معاونت نمایندگی ایران در جامعه ملل رسید و کاردار سفارت ایران در سوئیس شد و تا ۱۳۱۷ش این مقام را داشت. انتظام با بازگشت به ایران، رئیس ادارۀ سوم سیاسی وزارت امور خارجه و رئیس تشریفات دربار شد و تا سوم شهریور ۱۳۲۰ش در این سمت بود. پس از سقوط رضاشاه، وی وزیر بهداری در کابینۀ احمد قوام، وزیر پست و تلگراف و تلفن در کابینۀ دوم سهیلی، وزیر راه در کابینۀ سوم سهیلی و کابینۀ مرتضی‌قلی بیات و وزیر امور خارجه در همین دولت شد. در ۱۳۲۴ش انتظام از وزارت امور خارجه استعفا کرد و با عضویت در هیئت ایرانی برای شرکت در کنفرانس سان‌فرانسیسکو عازم امریکا شد. در ۱۳۲۵ش در نخستین مجمع عمومی سازمان ملل متحد که در لندن برگزار شد به عنوان عضو هیئت نمایندگی ایران به ریاست تقی‌زاده شرکت کرد و پس از برگزاری مجمع به ریاست هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد انتخاب و در ۲۹ شهریور ۱۳۲۹ش با ۳۲ رأی از ۵۴ رأی رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد شد و پس از پایان دورۀ ریاست خود سفیر ایران در امریکا شد، و این مقام مقارن بود با آغاز جنبش ملی ایران به رهبری دکتر محمد مصدق. در ۱۹ شهریور ۱۳۳۱ش، بر اثر سوءظن مصدق به انتظام، وی از مقام خود معزول و اللهیار صالح با حکم مصدق سفیر ایران در امریکا شد. پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و با استقرار دولت زاهدی، انتظام دوباره سفیر ایران در امریکا شد و تا ۱۳۳۵ش در این سمت بود و بار دیگر ریاست هیئت نمایندگی ایران را در سازمان ملل متحد به عهده گرفت. با بازگشت به تهران در ۱۳۳۸ش، وزیر مشاور در کابینۀ علم بود و مدتی بعد سفیر ایران در فرانسه شد و تا ۱۳۴۱ش این مقام را داشت. در ۱۳۴۶ش وی به سمت داور اختصاصی پاکستان در واقعۀ اختلاف هند و پاکستان دربارۀ «رانِ کوچ» برگزیده شد و پس از بازگشت از این مأموریت از مناصب دولتی بازنشسته شد ولی تا پایان سلطنت پهلوی از زمرۀ رجال متنفذ سیاسی کشور بود. خاطرات وی پس از انقلاب اسلامی، به کوشش محمدرضا عباسی و بهروز طیرانی در تهران به سرمایۀ سازمان اسناد ملی ایران چاپ و منتشر شده است.