انجمن ادبی
انجمن ادبی
گروهی متشکل از علاقه‌مندان ادبیات، که برای بحث دربارۀ موضوعات ادبی گردهم می‌آیند. تاریخ انجمن‌های ادبی معتبر ملی در انگلستان به عصر الیزابت برمی‌گردد؛ زمانی که ادموند اسپنسر[۱] و فیلیپ سیدنی[۲]، آرِئوپاگوس[۳] را تشکیل دادند. باشگاه ادبی ساموئل جانسون[۴] در قرن ۱۸ تأسیس شد. انجمن‌های ادبی مهم در انگلستان با تاریخ تأسیس آن‌ها عبارت‌اند از انجمن فرهنگ عامه[۵] (۱۸۷۸)، انجمن مؤلفان[۶] (۱۸۸۴)، کانون انگلیسی[۷] (۱۹۰۶)، انجمن شعر[۸] (۱۹۰۹)، انجمن بین‌المللی قلم[۹] (۱۹۲۱)، و مجمع ملی کتاب[۱۰] (۱۹۲۵). انجمن‌های ادبی دیگری نیز برای موضوع‌های خاص تشکیل شد، مانند انجمن متون قدیم انگلیسی[۱۱] و کانون آثار کلاسیک[۱۲]؛ همچنین انجمن‌هایی ادبی برای بررسی آثار مؤلفان خاص. مهم‌ترین انجمن‌های ادبی امریکایی عبارت‌اند از بوستون آتینیوم[۱۳] (۱۸۰۷)، انجمن آثار قدیم امریکایی[۱۴] (۱۸۱۲)، انجمن فرهنگ عامۀ امریکایی[۱۵] (۱۸۸۸)، انجمن گویش‌های امریکایی[۱۶] (۱۸۸۹)، مؤسسه ملی هنر و ادبیات[۱۷] (۱۸۹۸)، انجمن کتاب‌دوستان[۱۸] (۱۹۰۱)، بنیاد کارْنِگی واشینگتن[۱۹] (۱۹۰۲)، آکادمی هنر و ادبیات امریکا[۲۰] (۱۹۰۲)، و انجمن شعر امریکا[۲۱] (۱۹۲۵). انجمن‌های ادبی امریکایی دیگری نیز برای بررسی آثار نویسندگانی خاص تأسیس شده است.
انجمن ادبی در ایران. برگزاری انجمن‌های ادبی در ایران تاریخی به قدمت زبان فارسی دری دارد؛ این گردهم‌آیی‌ها، که روایت‌های بسیاری از برگزاری آن‌ها، اغلب آمیخته به افسانه، در تذکره‌ها منعکس شده است، یا مجمعی کوچک از شاعران بوده است، یا در دربارها منعقد می‌شده است. برخی انجمن‌ها چندین سال به حیات خود ادامه می‌دادند، اما تقریباً هیچ‌کدام به نهادی مستقل بدل نمی‌شدند. با این همه، انجمن‌های ادبی میدانگاه‌های اصلی عرضۀ افکار و سبک‌های نو بوده‌اند؛ مثلاً، شاعران محفل میرسیدعلی مشتاق ( ـ۱۱۷۱ق) در اصفهان، که شاعرانی چون آذر بیگدلی و محمدتقی صهبا بدان جا می‌رفتند، به اتفاق از سبک هندی روی گرداندند و سبکی را بنا نهادند که به «بازگشت ادبی» معروف است. در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار نیز انجمن‌هایی برپا و بردوام بوده است، ازجمله انجمنی که در منزل میرزا علی اصغرخان امین‌السلطان تشکیل می‌شد و شاعرانی چون محمدحسین فروغی بدان جا می‌رفتند. تا پیش از برچیده‌شدن انجمن‌های ادبی در دورۀ رضاشاه و تأسیس سازمان پرورش افکار که جلسات ادبی را زیر نظر دولت تشکیل می‌داد، دو انجمن مهم به نام‌های «دانشکده»، تأسیس در ۱۲۹۴ش به‌دست ملک‌الشعرای بهار و انجمن «حکیم نظامی»، تأسیس در ۱۳۱۱ش به‌دست وحید دستگردی، برقرار بود. ارگان این دو انجمن، به‌ترتیب دانشکده و ارمغان، رویکرد حاکم بر آن‌ها را بازتاب می‌داد. از انجمن‌های ادبی معروف می‌توان از انجمن ادبی صائب به کوشش محمدعلی ناصح نام برد. درپی همه‌گیر شدن مظاهر تمدن مدرن، برخی جلسات در کافه‌ها برگزار می‌شد؛ مثلاً گروه دوستان و هم‌فکران صادق هدایت در کافه فردوس و کافه لاماسکوت و گروه دوستان مرتضی کیوان، ازجمله احمد شاملو و امیرهوشنگ ابتهاج و سیاوش کسرایی، در کافه‌هایی چون «فیروز» و «طعساج». از این پس، جلسات شعر و داستان در دفتر مجلات نیز برگزار می‌شد. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی دو گونه انجمن ادبی در ایران برگزار می‌شد؛ انجمن‌هایی که در کتابخانه‌های عمومی شهرها برگزار می‌شد و عمدتاً مشی رسمی داشتند و انجمن‌های خصوصی، در خانه‌ها و دفاتر مجلات.
- ↑ Edmund Spenser
- ↑ Philip Sidney
- ↑ Areopagus
- ↑ Samuel Johnson
- ↑ Folklore Society
- ↑ Society of Authors
- ↑ English Association
- ↑ Poetry Society
- ↑ PEN International
- ↑ National Book League
- ↑ Early English Text Society
- ↑ Classical Association
- ↑ Boston Athenaeum
- ↑ American Antiquarian Society
- ↑ American Folklore Society
- ↑ American Dialect Society
- ↑ National Institute of Arts and Letters
- ↑ Bibliophile Society
- ↑ Carnegie Institute of Washington
- ↑ American Academy of Art and Letters
- ↑ American Poetry Association