انسولین

اَنسولین (insulin)

هورمون پروتئینی تولید‌شده در یاخته‌های تخصصی جزایر لانگرهانس پانکراس (لوزالمعده)، برای تنظیم متابولیسم یا سوخت و ساز گلوکز، چربیها، و پروتئینها. بدین ترتیب، انسولین به تنظیم میزان گلوکز در خون پستانداران کمک می‌کند. اگر میزان گلوکز در خون زیاد باشد، پانکراس (لوزالمعده) انسولین ترشح می‌کند. این حالت موجب افت سطح گلوکز خون می‌شود. کاهش سطح گلوکز تا حدودی نیز با افزایش دریافت گلوکز در بیشتر یاخته‌های بدن، جز کبد و مغز، مرتبط است. علت دیگر آن است که کبد به‌جای ساختن گلوکز آن را به گلیکوژن غیرمحلول تبدیل و ذخیره می‌کند. در دیابت، گلوکز خون فرد به میزان بسیاری افزایش پیدا می‌کند و کشنده است. این حالت ممکن است به‌سبب عدم ساخت کافی انسولین در پانکراس یا به‌سبب پاسخ کم یاخته‌های بدن به انسولین باشد. انسولین عمدتاً در پاسخ به افزایش سطح قند خون، مثلاً بعد از خوردن غذا، ترشّح می‌شود و یاخته‌های بدن را برای ذخیره اضافی تحریک می‌کند. نقصان این فرآیند تنظیمی در دیابت شیرین نیاز به درمان با تزریق انسولین یا دریافت کپسول دارد. انسولین دارای انواع خوکی و گاوی، و نیز نوع تهیه شده به‌روش سنتتیک (مصنوعی) و مهندسی زیستی است. انسولین ممکن است با مواد دیگری ترکیب شود تا عملکردش طولانی یا کوتاه شود. پمپ‌های باطری‌داری که در بدن کاشته می‌شوند، هورمون را با میزانی مشخص به بدن می‌رسانند و مانع افزایش یا کاهش غیرطبیعی آن می‌شوند. این افزایش یا کاهش در تزریق زیرپوستی به‌چشم می‌خورد. امروزه انسولین انسانی از باکتری و با تکنیک‌های مهندسی ژنتیک تهیه می‌شود، اما ممکن است سبب افزایش احتمال کاهش گلوکز به‌صورت ناگهانی و غیرمترقبه در خون شود. در ۱۹۹۰، دانشکده پزشکی اوهایو کپسول‌هایی ژلاتینی و دارویی شبیه‌آسپیرین ساخت که به عبور انسولین به جریان خون کمک می‌کردند. انسولین را فردریک بنتینگ، پزشک کانادایی، و چارلز بِست، فیزیولوژیست کانادایی، کشف کردند و خود بنیادگذار استفادۀ انسولین در درمان دیابت بودند.

 

---