انوار سهیلی
اَنوار سُهِیلی
از واعظ کاشفی، تحریری از کلیله و دمنۀ ابوالمعالی نصرالله منشی. این کتاب، که از مهم‌ترین کتب دورۀ تیموری و مشهورترین تدوین مجدد کلیله و دمنۀ ابوالمعالی است، به‌نام نظام‌الدّوله امیرشیخ احمد، مشهور به سهیلی از امرای دربار سلطان حسین بایقرا در چهارده باب و یک مقدمه نوشته شده است. کاشفی سبب تغییر در عبارات کلیله و دمنه را «اغلاق الفاظ» آن بیان کرده، اما نه‌تنها در کارش توفیقی نیافته، که تحریرش پیچیده‌تر و متکلف‌تر نیز شده است. در انوار سهیلی تنها اشعار و امثال عربی کلیله و دمنه حذف شده و به‌جای آن اشعار فارسی به‌کار رفته است. حتی این اختلاف در برگزیدن شعرها نیز دیده می‌شود. در بخشی زیبا‌ترین بیت‌های حافظ، سعدی و مولانا را برگزیده و در بخشی دیگر اشعاری بسیار سست و نازیبا آورده است. کاشفی برای نخستین‌بار نام هوشنگ و وصایای او را وارد کلیله و دمنه کرد و این سبب شد که محققان در تحریری از کلیله و دمنه، نسخۀ پهلوی این کتاب را با جاویدان خرد یکی پندارند. تهذیب دیگری از انوار سهیلی، با نام عیار دانش (کانپور، ۱۸۷۹) در دست است که ابوالفضل علامی آن را تحریر کرد و دو باب حذف‌شدۀ آن را در تحریر خود گنجاند. امیرخسرو دارایی زنجانی انوار سهیلی را با نام شکرستان به نظم فارسی درآورد (تهران ۱۳۲۶ق). انوار سهیلی با نام همایون‌نامه به ترکی ترجمه شد. از انوار سهیلی چاپ‌های فراوان دردست است، ازجمله چاپی قدیمی در بمبئی ۱۲۷۰، منتخب انوار سهیلی (لندن، ۱۸۲۱ و ۱۸۲۷)، منتخبات انوار سهیلی (لندن ۱۸۲۷) و کلیات انوار سهیلی (هرتفورد، ۱۸۵۱، کلکته ۱۹۱۶، تهران، ۱۲۶۳ق، ۱۲۸۲ق و برلین، ۱۳۰۱ش).