خامه ای، انور (تهران ۱۲۹۵ش)
انور خامه‌ای (تهران ۱۲۹۵ش- کرج 29 آبان 1397ش)
| انور خامه‌ای | |
|---|---|
| زادروز |
تهران ۱۲۹۵ش |
| درگذشت | کرج 29 آبان 1397ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشنامه دکتری اقتصاد اجتماعی- دانشگاه فرایبورگ سوییس |
| شغل و تخصص اصلی | فعال سیاسی |
| آثار | تجدیدنظرطلبی از مارکس تا مایو، دیالکتیک طبیعت و تاریخ، فلسفه برای همه (اسلوب تفکر) |
| گروه مقاله | تاریخ ایران، علوم سیاسی |
| خویشاوندان سرشناس | شیخ یحیی (پدر) |
از اعضای گروه ۵۳ نفر و انشعابیون «حزب توده ایران». فرزند شیخ یحیی بود. فعالیت‌های سیاسی خود را در محفل مارکسیستی دکتر تقی ارانی آغاز کرد. در ۱۳۱۷ به همراه سایر اعضای گروه ۵۳ نفر دستگیر و به شش سال زندان محکوم شد. با خروج رضاشاه از کشور همراه با دیگر زندانیان سیاسی آزاد شد و پس از تشکیل «حزب توده ایران» به این حزب پیوست. در دی ۱۳۲۶ همراه با جمعی از اصلاح‌طلبان حزب توده که به سیاست‌های رهبران حزب اعتراض داشتند، از این حزب جدا شد و «جمعیت سوسیالیست توده ایران» را تشکیل داد. خامه‌ای مدتی با همکاری برخی دیگر از انشعابیون حزب توده مجله اندیشه نو را منتشر کرد و سردبیری آن را به‌عهده داشت. مدتی نیز تشکل کوچکی به نام گروه رهایی کار و اندیشه به‌وجود آورد و نشریۀ حجار را به‌عنوان ارگان این گروه انتشار داد. خامه‌ای پس از چندی فعالیت‌های سیاسی را کنار گذاشت و یکسره به تحقیق، ترجمه و تألیف گذراند.
خامه‌ای تحصیلات خود را در آلمان و سوئیس ادامه داد و از دانشگاه فرایبورگ سوئیس دانشنامۀ دکتری اقتصاد اجتماعی گرفت و در کنگو و کانادا استاد اقتصاد و آمار بود. وی آثار متعددی نگاشته است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: ۳ جلد خاطرات با عناوین پنجاه نفر و سه نفر؛ فرصت بزرگ از دست رفته؛ از انشعاب تا کودتا؛ پاسخ به مدعی (در پاسخ مصاحبه دکتر فریدون کشاورز)، تجدیدنظرطلبی از مارکس تا مائو؛ دیالکتیک طبیعت و تاریخ؛ فلسفه برای همه (اسلوب تفکر)؛ خاطرات کنگو؛ از خودبیگانگی و پراکسیس؛ اقتصاد بدون نفت؛ خاطرات روزنامه‌نگار؛ چهار چهره (درباره نیما، هدایت، نوشین و بهروز)، سال‌های پرآشوب (در چند جلد)، ترجمۀ کتاب پیوند گسستن از مسکو (از آرکای شوچنکو) و اثر مشترکی با خلیل ملکی با عنوان پس از دوازده سال انشعابیون حزب توده سخن می‌گویند. از وی همچنین مقالات متعددی در نشریات کشور، ازجمله مردم، رهبر، اندیشه نو، حجار، نگین، آدینه، گزارش، ایران فردا، و اطلاعات سیاسی‌ـ اقتصادی منتشر شده است.