انیمیشن در ایران
اَنیمِیشِن در ایران
(یا: پویانمایی در ایران) در ۱۳۳۶ش نخستین فیلم انیمیشن (پویانمایی) ایران را اسفندیار احمدیه با نامِ ملانصرالدین در ادارۀ هنرهای زیبا ساخت. بعدها احمدیه با مشارکت پرویز اصانلو و صادق بریرانی، واحد نقاشی متحرک وزارت فرهنگ و هنر را بنیاد نهادند و با همکاری جعفر تجارتچی، نصرت‌الله کریمی، فریدون فرش‌باف، سرکیس زاکاریانس، و نصرت شیرازی فیلم‌های موش و گربه (۱۳۳۹)، زندگی (۱۳۴۵)، ملک‌جمشید (۱۳۴۵)، و پیدایش آتش (۱۳۴۸) را ساختند. از ۱۳۴۹ واحد تولید انیمیشن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان راه‌اندازی شد، و با حضور فرشید مثقالی، آراپیک باغداساریان، مرتضی ممیز، نورالدین زرّین‌کلک، نفیسه ریاحی، و علی‌اکبر صادقی دورۀ طلایی انیمیشنسازی شکل گرفت. فیلم‌هایی که در این دوره ساخته شدند، عبارت‌اند از آقای هیولا (۱۳۴۹)، گرفتار (۱۳۴۹)، آن‌که خیال بافت و آن‌که عمل کرد (۱۳۵۰)، گلباران (۱۳۵۱)، رنگین‌کمان (۱۳۵۲)، تداعی (۱۳۵۳)، و از جهات مختلف (۱۳۵۷). از دهۀ ۱۳۵۰ در تلویزیون ملی ایران نیز واحد انیمیشن راه‌اندازی شد که اسفندیار احمدیه، کیوان ممتازی و علی بنایی در آن‌جا به فعالیت پرداختند، و فیلم‌های معدودی ساختند، همچون چراغ راهنما (۱۳۵۳)، شستشو (۱۳۵۳)، برس (۱۳۵۳)، و لک‌لک و روباه (۱۳۵۵). در ۱۳۶۴ش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با گشایش مرکز گسترش سینمای تجربی و نیمه‌حرفه‌ای امکاناتی در اختیار انیماتورهای جوان، مانند اسد بیناخواهی، جعفر اولیا، و جمشید خوش‌دل، قرار داد، تا فیلم‌هایی ساخته شود، همچون یک قطره یک دریا، استحاله و دوستی. در همین دوره به انیمیشنسازی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شکل فعال و حرفه‌ای‌تری داده شد، و وجیه‌الله فردمقدم، پرویز کلانتری، احمد عربانی، عبدالله علی‌مراد، و محمد مقدم با ساختن تقلید، آزادی امریکایی، تبر، کوه جواهر، و درخت بخشنده انیمیشنسازی را زنده و پویا نگه‌داشتند. در تلویزیون، بر‌خلاف سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، واحد تولید انیمیشن با حضور مهوش تهرانی، مهین جواهریان، هلن متقیان، آندرانیک آغازاریان، محمدرضا سپیداری، بهروز یغماییان، هما شکیبی، و افخم ماکویی فعال‌تر شد، و از ۱۳۷۴ با تشکیل شرکت فرهنگی هنری صبا انیمیشنسازی باز هم گسترش بیشتری یافت، به‌طوری که این نوع فیلم‌ها با چنان استقبالی مواجه شدند که بخش خصوصی هم فعالیت گسترد‌ه‌ای را در این زمینه آغاز کرد. انیمیشن‌سازان ایران عضو انجمن آسیفای بین‌المللی‌اند.