اهرام مصر
| اَهْرامِ مصر | |
|---|---|
| نام فارسی | اَهْرامِ مصر |
| کشور | مصر |
| موقعیت | جیزه (گیزا) در غرب قاهره |
| زمان ساخت | حدود 2550پ‌م |
اَهْرامِ مصر
سه هِرَم عظیم و باشکوه از فراعنۀ سلسلۀ چهارم در مصر باستان به نام‌های خوفوع (خئوپوس)، خَفْرَع (خفرن) و مَنْکورَع (موکرینوس)، واقع در جیزه (گیزا) در غرب قاهره، و از عجایب هفتگانۀ جهان. این هرم‌های رمزگونه که از حدود ۲۵۵۰پ‌م ساخته شده‌اند، نمادهای حکمت ازلی، سرزمین مصر، پایداری ابدی و فنون جادوگری بودند. اهرام ثلاثه نقطۀ اوج و تکامل معماری مقابر مصر در دورۀ پادشاهی کهن است که با بنای مصطبه‌ها (مقابر اولیۀ مصریان که اغلب آجری یا سنگی بودند) آغاز شد و با هرم پلکانی زوسر پیشرفت کرد. برای ساختن اهرام، تعدادی شیب‌راهۀ آجرفرش احداث کردند و تخته‌سنگ‌های آهکی را که از معادن آن سوی نیل با قایق به آن‌جا می‌آورند، احتمالاً با استفاده از غلطک‌های چوبی روی این شیب‌راهه‌ها به بالا انتقال می‌دادند. همۀ سنگ‌های عظیم به‌کار رفته در ساخت اهرام، بدون ملاط در کنار یکدیگر کار گذاشته شده‌اند. در جلوی هر هرم، معبد کوچکی قرار داشت که با گذرگاهی سنگ‌فرش به معبدی دیگر، که در درۀ نیل و در حاشیۀ مزارع واقع بود، می‌پیوست. در دو سوی اهرام، هرم‌هایی کوچک با طرحی منظم و دقیق وجود داشت که ویژۀ اعضای خاندان سلطنتی بود و تعدادی مصطبه نیز به مقام‌های بلندپایۀ درباری اختصاص داشت. جهت هرم‌های سه‌گانه، شمالی‌ـ‌جنوبی است؛ هرم‌های خوفوع و خفرع نیز بر روی محوری مایل در امتداد یکدیگر ساخته شده‌اند. ۱. هرم خوفوع: خوفوع دومین پادشاه سلسلۀ چهارم بود که از حدود ۲۵۵۱پ‌م نزدیک به ربع قرن بر مصر حکومت کرد. وی مجموعۀ جیزه را نزدیک قاهره و شهر تاریخی و کهن ممفیس، پایه‌گذاری کرد. این مجموعه دارای پنج عنصر اصلی است؛ اهرام خوفوع، خفرع و منکورع، تندیس ابوالهول و معبد درّه‌ای هرم خفرع. از اهرام ثلاثه، هرم خوفوع کهن‌ترین و بزرگ‌ترین است و تاریخ ساخت آن به حدود ۲۵۷۰پ‌م بازمی‌گردد. ارتفاع کنونی این هرم حدود ۱۳۷.۱۸ متر است و قاعدۀ هرم، ۵.۳۷ هکتار زمین را دربر گرفته است. ۲. هرم خَفْرع: خفرع که چهارمین پادشاه سلسلۀ چهارم بود از حدود ۲۵۵۸پ‌م به مدت ۲۶سال بر مصر حکومت کرد. وی دومین هرم بزرگ جیزه و تندیس عظیم ابوالهول را در حدود ۲۵۳۰پ‌م بنا نهاد. هرم خفرع که در جنوب غربی هرم خوفوع واقع شده است، ۱۳۶.۵ متر ارتفاع (بلندی کنونی آن) دارد، اما به‌سبب واقع‌شدن بر سطحی بلندتر نسبت به هرم خوفوع، مرتفع‌تر به‌نظر می‌رسد. در دورۀ تابستان، ساخت ورودی در بخش شمالی اهرام، رو به سوی ستارۀ قطبی، بخشی از مقررات دینی بوده است؛ در تمامی هرم‌ها، به‌جز هرم خفرع که در پهلوی شمالی دارای دو ورودی است، این مسئله رعایت شده است. ۳. هرم مَنکورع: منکورع پنجمین پادشاه سلسلۀ چهارم و پسر خفرع بود که از حدود ۲۵۳۲پ‌م به مدت ۲۹ سال بر مصر حکومت کرد. وی در حدود ۲۵۱۰پ‌م کوچک‌ترین هرم را در فلات جیزه بنا نهاد که سومین هرم از مجموعۀ اهرام سه‌گانه است. این هرم ۶۶.۵ متر ارتفاع داشته که امروزه به ۶۲ متر کاهش یافته است. این هرم دارای سنگ‌های دورنگ (سنگ‌های آهکی سفید و سنگ‌های گرانیتی سرخ‌فام)، تنها هرم سلسلۀ چهارم پادشاهی مصر است که دارای شانزده ردیف سنگچین از جنس گرانیت است. از دیگر عناصر قابل ذکر در مجموعۀ جیزه، می‌توان به مجسمۀ اعجاب‌آور ابوالهول (تندیس مرگ) که پاسدار و نگهبان اهرام نیز خوانده می‌شود، و نیز معبد دره‌ای هرم خفرع که یکپارچه از سنگ خارای سرخ صیقلی با کف‌پوش‌هایی از مرمر سفید ساخته شده است، اشاره کرد.