اهله
اَهِلِّه (phase)
(جمع هلال) در اخترشناسی، شکل ظاهری ماه یا سیاره، به‌هنگامی که همه یا بخشی از نیمکرۀ روشن آن رو به زمین باشد. شکل ظاهری ماه، وقتی در مدارش به دور زمین در گردش است، با تغییر اندازۀ سطح روشن‌شده‌اش بر اثر نور خورشید تغییر می‌کند. ماه در هر بار مدارپیمایی به‌دور زمین (۲۹.۵ روز یا یک ماه قمری[۱]) یک چرخۀ کاملِ اهلّه را به‌صورت ماه نو[۲]، تربیع اول[۳]، بدر[۴]، و تربیع دوم[۵] طی می‌کند. وقتی ماه بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد، نور خورشید را به زمین باز نمی‌تاباند و دیده نمی‌شود. این همان مرحلۀ ماه نو است. با مدارپیمایی ماه بر گرد زمین، بخشی از ماه نور خورشید را به زمین می‌تاباند و یک هلال در سمت راست ماه به چشم می‌خورد. در این مرحله ماه روبه بَدر می‌رود. تربیع هنگامی رخ می‌دهد که نیمی از قرص ماه از دید زمین روشن باشد. با ادامۀ مدارپیمایی، به‌تدریج بخش‌های بیشتری از ماه روشن می‌شود. در مرحلۀ ماهِ کوژ[۶]، بزرگ‌تر از نیمه، سه‌چهارم قرص آن از زمین دیده می‌شود. مرحلۀ بدر یا ماه کامل زمانی رخ می‌دهد که زمین بین ماه و خورشید باشد و قرص ماه کاملاً روشن شود. پس از ماه بدر، با ادامۀ مدارپیمایی، به‌تدریج از بخش روشن سطح ماه کاسته می‌شود. ماه از مرحلۀ افول ماه کوژ به تربیع دوم می‌رسد، از آن پس هلال ماه همچنان رو به کاهش می‌گذارد تا سرانجام، بار دیگر به مرحلۀ ماه نو می‌رسد. سیاره‌‌هایی که مدارشان داخل مدار زمین قرار می‌گیرد، ازجمله عُطارد و زهره، چرخۀ کامل اهله را طی می‌کنند، این امر شامل سیارک‌های[۷] داخل مدار زمین نیز می‌شود. مریخ ممکن است به‌صورت کوژ در تربیع دیده شود، این امر وقتی اتفاق می‌افتد که مریخ در آسمان، عمود به خط واصل زمین و خورشید باشد. ظاهرشدن مشتری به صورت کوژ به‌ندرت مشاهده شده است.