اهل هوا
اَهلِ هوا
(یا: اهل زار) در باور عامه کسانی که به تسخیر بادهای جادویی و مرموز بیماری‌زا درآمده، و به یاری درمانگرانی که در کار خود تبحّر دارند، از گزند این بادها آزاد شده‌اند. به باور جزیره‌نشینان و کرانه‌نشینان جنوب ایران، اهل هوا در تمام طول عمر، مرکب بادهای رام‌شده در درون خود، و میانجی و واسطۀ ارتباط با آنانند. در پندار این مردم ارواح و جن‌ها به‌صورت بادند و هر بادی را جنی است که با آن به درون کالبد آدمی رخنه و او را «هوایی» می‌کند. جن بادهای موذی را «مَضرّانی» و شخص تسخیرشده را بادزده می‌نامند. چنین شخصی به بیماری «دیوباد» یعنی جنون دچار و مرکب (فَرَس) او می‌شود. اما افزون بر بادهای آسیب‌رسان (بادهای کافر) بادهای مسلمان نیز وجود دارند، که بادهای مشایخ صاحب مزار و قدمگاه‌اند. این باد با چشم باز راه می‌رود و از همه‌چیز آگاه است و اگر بتوانند آن را از مرکبش پایین بیاورند و تسخیر کنند، از تمام دنیا خبر می‌دهد. کسی که باد جن در کالبدش رفته باشد، رفتارهای نابهنجار از خود بروز می‌دهد و به رعشه و لقوه و دردهای دیگر مبتلا می‌شود. از دیدگاه علمی، برخی از علامت‌های جن‌زدگی، از جنون یا روان‌پریشی حکایت می‌کند و یا صورت‌هایی است از واکنش‌های روانی و اختلال‌های روحی در برابر فشارها و تنش‌های ناشی از وضعیت اجتماعی بیمار در جامعه. درمان بیماری زار، که اهل هوا به آن گرفتار می‌آیند، در ایران با گروهی مرد و زن است که آن‌ها را بابا و ماما می‌خوانند. اینان همگی سیاه‌پوست افریقایی‌تبار و یا دورگه‌هایی هستند که بیشترشان از سواحل افریقا به ایران مهاجرت کرده‌اند. درمان بیماری با مراسم طبل‌کوبی، خواندن آواز و ذکر او را و اعمال جادویی دیگر، و ایجاد فضایی صورت می‌پذیرد، که نوعی گسست ذهنی ایجاد می‌کند و حاضران را به خلسه و جذبه فرو می‌برد. در مجالس مربوط به بادهای مسلمان مراسم با سلام و صلوات آغاز می‌شود، اما در مجالس بادهای کافر، مانند زار، از ذکر نام خدا و رسول و ائمه پرهیز می‌کنند. ازجمله اعمال بایسته در مجالس اهل هوا، انداختن سفره و چیدن خوراک‌ها و گیاهان خوشبو و میوه‌های کُنار و خرما، قربانی‌کردن بز و ریختن خون آن است. ساعدی بادهای پراکنده در سواحل و جزایر خلیج فارس را به هفت گروه و ریاحی بادهای بلوچستان را به پنج گروه تقسیم می‌کند. شمار بادها نزد مردم کرانه‌های خلیج فارس از ۷۲ متجاوز است. چنین می‌نماید که باورهای سیاهان افریقایی در سواحل خلیج فارس با اعتقادات باستانی ایران به وجود ایزد باد (ایزد و ایو) و دیوِ باد (دیوِ وَایو) که اولی اهورایی و دومی اهریمنی است، درآمیخته و به حالت امروزی درآمده‌اند. کلمۀ زار، واژه‌ای است اَحْمَری که در اتیوپی به همین صورت و در سومالی به شکل سار تلفظ می‌شود و در اصل نام کیش پرستش ارواح در شمال شرقی افریقا و نواحی نزدیک آن، ازجمله جزیرةالعرب بوده است.