ایوریپیدس
ائوریپیدس (ح ۴۸۵ـ ح ۴۰۶ق‌م)(Euripides)
(یا: اوریپید) تراژدی‌نویس آتنی. همراه با آیسخولوس[۱] و سوفوکلس[۲] سه تراژدی‌نویس بزرگ یونانند. برخلاف معاصرانش، که در آثارشان به خدایان و مضامین بزرگ می‌پرداختند، در نمایش‌نامه‌های خود به عواطف و واکنش‌های مردم معمولی و مسائل اجتماعی توجه داشت. حدود ۹۰ نمایش‌نامه نوشت، که از آن میان هجده اثر همراه با قطعات بلندی از بقیه برجای مانده است، ازجمله آلکستیس[۳] (۴۳۸ پ‌م)، مدآ[۴] (۴۳۱پ‌م)، آندروماخه[۵] (حدود ۴۳۰پ‌م)، هیپولیتوس[۶] (۴۲۸پ‌م)، نمایش‌نامۀ اسطوره‌ای سیکلوپ‌ها[۷] (ح ۴۲۴ـ۴۲۳پ‌م)، الکترا[۸] (۴۱۷پ‌م)، زنان تروآ[۹] (۴۱۵پ‌م)، ایفی‌گنیا در تائوریس[۱۰] (۴۱۳ پ‌م)، ایفی‌گنیا در آئولیس[۱۱] (ح ۴۱۴ـ۴۱۲پ‌م) و باکانت‌ها[۱۲] (ح ۴۰۵پ‌م) (دو نمایش‌نامۀ آخر اندک‌زمانی پس از مرگ او به روی صحنه رفت). مبارزه با آداب و رسوم و تحلیل‌های روان‌شناختی هوشمندانه از ائوریپیدس در طول حیاتش او را نامحبوب و حتی بدنام کرد. آریستوفانس[۱۳]، کمدی‌نویس معاصرش، بی‌رحمانه او را به سخره گرفت، اما تأثیر او بر تکامل نمایش‌نامه‌نویسی در دوره‌های بعد بیش از آیسخولوس یا سوفوکلس بود. از میان این سه نمایش‌نامه‌نویس، او را متجددتر از همه و «پيشاهنگ خردگرايي[۱۴]» نامیده‌اند. ائوریپیدس با تکیه بر آرای سوفسطاییان[۱۵]، بهره‌گیری از مضامین غیرحماسی، و ارائۀ تصویری شفقت‌آمیز و تکان‌دهنده از خشم زنان، و طرح‌های آکنده از ماجرا و وحدت دوباره، تحولی در تراژدی‌نویسی پدید آورد. اساساً نویسنده‌ای واقع‌گرا[۱۶] بود که هنرش خلقیات و شور زندگی روزمره را منعکس می‌کرد. تقریباً به طرح داستان اهمیت نمی‌داد و نوآوری‌هایی از قبیل پیش‌درآمد را به نمایش‌نامه‌نویسی اضافه کرد که در قالبی منظوم اجرا می‌شد؛ همچنین معرفی فرشتۀ نجات[۱۷] یا خداوندی که در پایان ظاهر می‌شود تا غائله را ختم کند. ائوریپیدس در فولا[۱۸]، واقع در آتیکا[۱۹]، به‌دنیا آمد. در جوانی ورزشکار معروفی بود که در آتن و اِلئوسیس[۲۰] جوایزی کسب کرد. در نقاشی هم تبحر داشت و نمایش‌نامه‌هایش حاوی اشاره‌هایی به این هنر است. تحصیلات خود را تکمیل کرد و در اندک‌زمانی تحت تأثیر متفکرانی از قبیل پروتاگوراس[۲۱]، آناکساگوراس[۲۲]، و سقراط[۲۳] قرار گرفت. نمایش‌نامه‌نویسی را از ۴۵۵پ‌م آغاز کرد. در اواخر عمر، مخالفت صریحش با جنگ‌طلبان آتنی او را بیش از پیش به انزوا کشاند و در حدود ۴۰۸پ‌م به تبعیدی خودخواسته تن داد. در دربار آرخلائوس[۲۴]، پادشاه مقدونیه[۲۵]، درگذشت.
- ↑ Aeschylus
- ↑ Sophocles
- ↑ Alcestis
- ↑ Medea
- ↑ Andromache
- ↑ Hippolytus
- ↑ Cyclops
- ↑ Electra
- ↑ Trojan Women
- ↑ Iphigenia in Tauris
- ↑ Iphigenia in Aulis
- ↑ The Bacchae
- ↑ Aristophanes
- ↑ rationalism
- ↑ Sophists
- ↑ realist
- ↑ deus ex machina
- ↑ Phyla
- ↑ Attica
- ↑ Eleusis
- ↑ Protagoras
- ↑ Anaxagoras
- ↑ Socrates
- ↑ Archelaus
- ↑ Macedonia