ایرلند

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
ایرلند
نام فارسی ایرلَند
نام لاتین Ireland
نظام سیاسی جمهوری
جمعیت  4,581,269 نفر
موقعیت در غرب کشور بریتانیا
پایتخت دوبلین
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) 65/2
رشد سالانه (درصد) 1/9
شهرهای اصلی دوبلین، کورک، لیمِریک، گالِوی و واترفورد
زبان ایرلندی و انگلیسی
دین مسیحیت
واحد پول پوند

ایرلَند (Ireland)

ايرلَند

موقعیت. جمهوری ایرلند در اروپای غربی و در غرب کشور بریتانیا قرار دارد. از جنوب، غرب، و شمال به اقیانوس اطلس؛ از شمال غربی به ایرلند شمالی؛ از شرق به دریای ایرلند؛ و از جنوب شرقی به آبراه سنت جورجز[۱] محدود شده است. مساحت این کشور ۷۰,۲۸۵ کیلومتر مربع است و شهر دوبلین[۲] پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. کشور ایرلند از یک جلگۀ مرکزی وسیع تشکیل شده که پیرامون آن را رشته ارتفاعات پراکنده و صخره‌های ساحلی چندی فرا گرفته است. کوه‌های ویکلو[۳]، با ارتفاع ۹۲۷ متر، و تارا[۴]، با ارتفاع ۲۵۴ متر، از شرق؛ کوه‌های کومرا[۵]، گالتی[۶]، و ناکمیلدون[۷] از جنوب؛ کوه‌های کاها[۸] و کَرنتوئل[۹] (بلندترین کوه ایرلند) با ارتفاع ۱,۰۴۱متر از جنوب غربی؛ کوه کرو پاتریک[۱۰] با ارتفاع ۷۶۵ متر از غرب؛ و کوه‌های بلو استک[۱۱] و اِرِگال[۱۲]، با ارتفاع ۷۵۲ متر از شمال؛ جلگۀ مزبور را در میان گرفته‌اند؛ رودخانه‌های ارن[۱۳]، شنن[۱۴]، بَرو[۱۵]، بلک واتر[۱۶]، بوین[۱۷] و بسیاری رودهای دیگر آن را مشروب می‌‌کنند و علاوه‌بر آن دریاچه‌های بسیاری نیز در این کشور وجود دارد که ری[۱۸]، دِرْگ[۱۹]، ماسک[۲۰]، کاریب[۲۱]، کان[۲۲]، اَلن[۲۳]، و نیز دریاچه‌های کیلارنی[۲۴] مهم‌ترین آن‌ها هستند. ایرلند به چهار استان بزرگ به نام‌های لِنستر[۲۵]، مونستِر[۲۶]، کانات[۲۷]، و آلستِر[۲۸] و ۳۴ کاونتی[۲۹] تقسیم شده و دوبلین، کورک[۳۰]، لیمِریک[۳۱]، گالِوی[۳۲]، و واترفورد[۳۳] عمده‌ترین شهرهای آن هستند. کرانه‌های ایرلند، به‌ویژه کرانه‌های غربی آن، از بریدگی‌ها و خلیج‌ها و خلیج‌های کوچک و جزایر ساحلی بسیاری پدید آمده و خلیج‌های کوچک داندوک[۳۴]، وِکسفورد[۳۵]، بَنتری[۳۶]، دینِگل[۳۷]، گالِوی، کلو[۳۸]، بلَکساد[۳۹]، و دانیگال[۴۰] مهم‌ترین عوارض ساحلی آن به‌شمار می‌آیند. جزایر ارن، کِلر[۴۱]، آکیل[۴۲]، بلاسکِت[۴۳]، کلیِر[۴۴]، و سالتی[۴۵] نیز جزئی از این کشور محسوب می‌شوند. جریان دریایی گُلف استریم[۴۶] موجب یکنواختی اقلیم در سراسر این کشور و ثابت‌ماندن دمای هوا شده است. دی و بهمن سردترین و تیر و مرداد گرم‌ترین ماه‌های سال ایرلند است و هوای صاف و آفتابی از ویژگی ماه‌های اردیبهشت و خرداد است. کرانه‌های جنوب شرقی بارندگی نسبتاً کم‌تری دارد و میزان بارندگی در دیگر نواحی بین ۷۵۰ تا ۱,۱۲۵میلی‌متر است. میانگین دمای شهر دوبلین در دی ماه چهار درجه سانتی‌گراد و در تیر ماه پانزده درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۷۵۰ میلی‌متر می‌رسد. سراسر ایرلند را علفزارهای پهناور و چراگاه‌ها و مرتع‌های بسیار خوب فرا گرفته است و خاک این کشور از نظر کشاورزی و رویش گیاه بسیار مرغوب و عالی است. جنگل‌های آن از روزگار گذشته به‌مرور پاک‌سازی و به کشتزار و چراگاه تبدیل شده است و در حال حاضر فقط به دَه درصد از وسعت کشور مذکور منحصر شده است. حیات‌وحش ایرلند شباهت بسیاری به حیات‌وحش بریتانیا و فرانسه دارد و جانورانی چون خرس، گرگ، گربۀ وحشی، گاو وحشی، آهو، و اسب کوچک را شامل می‌شود.

اقتصاد. حدود یک‌هشتم از نیروی کار کشور ایرلند به کشاورزی اشتغال دارند. کشتزارها کوچک و خصوصی ولی بسیار بارآور و حاصل‌خیزند و غلّات، چغندرقند، و سیب‌زمینی از مهم‌ترین فرآورده‌های آن محسوب می‌شوند. چراگاه‌های پهناور این کشور پرورش دام را رونق بخشیده و فرآورده‌های دامی و لبنی ازجمله محصولات صادراتی آن به‌شمار می‌آیند. صنعت شیلات ایرلند بسیار پیش‌رفته است و یکی از مهم‌ترین منابع درآمد کشور را تشکیل می‌دهد. کشور مذکور از نظر منابع زیرزمینی چندان غنی نیست و سنگ گچ، روی، و سرب مهم‌ترین کانی‌های این کشور است. زغال‌سنگ عمده‌ترین سوخت ایرلند است و نیروی الکتریسیتۀ آن از سّدهایی که بر روی رودخانۀ شنن بسته شده تأمین می‌شود. تولید الکتریسیتۀ ایرلند حدود ۲۱میلیارد کیلووات ساعت است و سرانۀ مصرفی آن به ۱۱.۴ مگاوات ساعت می‌رسد. صنایع این کشور وابستگی بسیار به کشاورزی دارد و برخی از فعالیت‌های صنعتی آن عبارت‌اند از تولید آرد، فرآوری لبنیات و موادغذایی، تولید محصولات معدنی، نساجی و تولید چرم، چوب، کاغذ، مواد شیمیایی، لاستیک و پلاستیک، ماشین‌آلات، وسایل الکتریکی و اپتیکی، و وسایل حمل و نقل.

حکومت و سیاست. ایرلند دارای نظام جمهوری چند حزبی با دو مجلس قانون‌گذاری است. مجلس نمایندگان آن ۱۶۶ عضو و مجلس سنای آن ۶۰ عضو دارد که مردم آنان را برای پنج سال برمی‌گزینند و دورۀ ریاست جمهوری این کشور هفت سال است.

مردم و تاریخ. جمعیت ایرلند حدود ۴,۵۸۱,۲۶۹ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۶۵.۲ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۹ درصد است و ایرلندی‌ها ۹۳ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. ۹۶.۵ درصدشان مسیحی‌اند و ۵۹.۵ درصد از آنان در شهرها زندگی می‌کنند و زبان رسمی آنان ایرلندی و انگلیسی است. میانگین امید به زندگی در ایرلند ۷۷ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. اقوام سلت در حدود ۳۰۰پ‌م در این سرزمین ساکن شدند و پنج کشور سلطنتی در آن‌جا تأسیس کردند. آیین مسیح در قرن ۵م در آن سامان رواج یافت و انگلیسی‌ها و نورمان‌ها به‌مرور در ایرلند نفوذ کردند. آنان اراضی بسیاری از ایرلندی‌ها را تملّک کردند و هنری دوم، پادشاه انگلستان، در ۱۴۹۵ سراسر ایرلند را ضمیمۀ انگلستان کرد. هنگامی که انگلستان در قرن ۱۶ از کلیسای واتیکان جدا شد، ایرلندی‌ها به آیین کاتولیک وفادار ماندند و اختلافات مذهبی نیز بر اختلافات کلّی افزوده شد تا جایی که مردم این کشور که زندگی را به سختی می‌گذراندند، در زمان الیزابت اول سر به شورش برداشتند و به‌شدت سرکوب شدند. با اسکان‌دادن مهاجران اسکاتلندی در ایرلند شمالی، دامنۀ اختلافات بالا گرفت و زدوخوردهای دَه سالۀ ۱۶۲۱ تا ۱۶۳۱ را به‌همراه آورد که طی آن ۶۰۰هزار ایرلندی کشته شدند. الیور کرامول، ایرلندی‌ها را قتل‌عام کرد و شورش آنان را فرونشاند. در ۱۸۰۰، مجلس‌های انگلستان و ایرلند ادغام شدند ولی اختلافات همچنان باقی ماند. در ۱۸۶۹ کلیسای ایرلند منحل شد و آفت سیب‌زمینی، فقر و تنگدستی ایرلندی‌ها را تشدید کرد و نزدیک به ۱میلیون ایرلندی جان باختند و حدود ۱.۵میلیون نفر جلای وطن کردند. در ۱۸۷۰ نهضت شین فین پایه‌گذاری شد و مذاکرات نخست‌وزیر انگلستان با رهبر شین فین[۴۷] در ۱۹۲۱ به ایجاد کشور مستقل ایرلند انجامید و به‌موجب قانون اساسی ۱۹۳۷، نام این کشور به جمهوری ایرلند تغییر یافت. 

 


  1. Saint George's Channel
  2. Dublin
  3. Wicklow
  4. Tara Hills
  5. Comeragh
  6. Galti
  7. Knockmealdown
  8. Caha
  9. (Carrantual (Carrantuohill
  10. Croagh Patrick
  11. Bluestack
  12. Errigal
  13. Erne
  14. Shannon
  15. Barrow
  16. Black Water
  17. Boyne
  18. Ree
  19. Derg
  20. Mask
  21. Corrib
  22. Conn
  23. Allen
  24. Killarney
  25. Leinster
  26. Munster
  27. Connacht
  28. Ulster
  29. county
  30. Cork
  31. Limerick
  32. Galway
  33. Waterford
  34. Dundalk
  35. Wexford
  36. Bantry
  37. Dingle
  38. Clew
  39. Blacksod
  40. Donegal
  41. Clare
  42. Achill
  43. Blasket
  44. Clear
  45. Saltee
  46. Gulf Stream
  47. Sinn Fein