ایلومیناتی
ایلّومیناتی (illuminati)
اعضای انجمنی که خود را روشنبینتر از دیگران میدانستند. فرقههای مذهبی[۱] و جوامع سرّی بسیاری در زمانهای مختلف خود را ایلومیناتی خواندهاند و پیوسته قصههایی دربارۀ دست داشتن و کارگردانی آنان در وقایع جهانی برسر زبانها بوده است. ایلومیناتی[۲] اسپانیایی، موسوم به آلومینادوس[۳]، عقایدی برگرفته از گنوستیسیم[۴] داشتند و در قرن ۱۶ دادگاه تفتیش عقاید (انگیزیسیون)[۵] آنان را سرکوب کرد. در قرن ۱۷ در پیکاردی و نقاط دیگر فرانسه مستقر شدند و در قالب تشکّلهای جدا از هم تا پایان قرن ۱۸ دوام آوردند. در ۱۷۷۶ آدام وایسهاپت، استاد علم شریعت[۶] کلیسا در اینگولشتات باواریا، جامعۀ سرّی فراماسونی با افکار جمهوریخواهانه تشکیل داد. این گروه نیز چون روشنبینی عیسی مسیح را در انحصار خود میدانست خود را ایلومیناتی میخواند، ضد یسوعی[۷] بود و در ۱۷۸۵ سرکوب شد. روزِیکرویتسیان[۸] را نیز گاه ایلومیناتی نامیدهاند.