باتولیت
باتولیت (batholith)
(یا: ژرف‌سنگ) تودۀ بزرگ و نامنظّم سنگ آذرین نفوذی[۱] معمولاً از جنس گرانیت[۲] با سطح رخنمونی با وسعتی بیش از ۱۰۰ کیلومتر مربع. این توده بر اثر نفوذ[۳] یا فراچاهندگی (انبساط)[۴] ماگما[۵] (سنگ مذاب[۶]) در میان سنگ پیرامونی تشکیل می‌شود. باتولیت هستۀ بعضی از رشته‌کوه‌های عظیم مانند سیرا نِوادا[۷] در غرب امریکای شمالی را تشکیل می‌دهد. براساس نظریۀ زمین‌ساخت صفحه‌ای[۸] ماگما در مناطق فرورانش[۹] در امتداد حاشیه‌های قارّه‌ای[۱۰] بالا می‌آید که در آن‌ها یک صفحه به زیر صفحۀ دیگر فرو می‌رود. ماگمای منجمدشده محورِ مرکزیِ رشته‌کوهی می‌شود که از دل زمین بیرون می‌زند و در سنگ‌های دو طرف کوه دگرشکلی[۱۱] (چین‌خوردگی[۱۲] و روراندگی[۱۳]) ایجاد می‌کند. اندازه‌گیری‌های گرانشی[۱۴] نشان می‌دهد که گستردگی پایین‌دستی یا ضخامت بسیاری از لایه‌های باتولیت به دَه تا پانزده کیلومتر می‌رسد.