بارودی ، عالم جان (قازان ۱۲۷۳ـ مسکو ۱۳۳۹ق)
بارودی، عالم جان (قازان ۱۲۷۳ـ مسکو ۱۳۳۹ق)
مُفتی، روزنامه‌نگار و از مشایخ طریقت نقشبندیۀ تاتارستان. بارودی در حومۀ «بارودی» قازان متولد شد و تحصیلاتش را در مناطق وُلْگا اورال و بخارا گذراند. وی به تأثیر از سید‌جمال‌الدین اسدآبادی و شهاب‌ُالدّین مَرجانی به آموزش توجه خاص داشت و برای ارتقای سطح آموزش و پرورش مسلمانان روسیه، مجتمع «محمدیه» را بنیان نهاد و از طریق برنامه‌ریزی آموزشیِ آن، تأثیری بسیار در جنبش بیداری ترکان قازان و دیگر مسلمانان روسیه گذاشت. بارودی معتقد بود تدریس علوم اسلامی، علاوه بر زبان عربی، به زبان محلی (ترکی) کارآمدتر خواهد بود و از این رو خود کتاب‌های درسی ترکی تألیف کرد. در جنبش‌های سیاسی و اجتماعی وُلْگا اورال فعالانه شرکت داشت و مجلۀ الدّینُ والْاَدب را برای نشر آثار همفکرانش منتشر کرد (۱۳۲۴ق/۱۹۰۶) و به همین سبب دو سال تبعید شد. بارودی در ۱۹۱۷ در «کنگرۀ سراسری مسلمانان روسیه» به مقام «مفتی» برگزیده شد. تلاش وی در مجامع علمی و فرهنگی، دفاع از حقوق مسلمانان ترک روسیه بود. در دورۀ استقرار بلشویک‌ها چند ماهی به زندان افتاد. کتاب معارف اسلامی او بارها چاپ شده است.