باروک
باروک (baroque)
سبکی در هنرهای بصری، معماری، و موسیقی، که در ۱۶۰۰ـ۱۷۵۰ در اروپا رواج یافت، و به‌‌طور کلی سبکی پراحساس، پرزرق‌وبرق، و پرتحرّک بود. این شیوه برای تأثیر مستقیم بر عواطف، از جلوه‌های ظریفی سود می‌جست. در برخی از شاخص‌ترین آثار باروک همچون نمازخانۀ کورنارو[۱] اثر برنینی[۲] (در کلیسای سانتا ماریا دلّا ویتّوریا[۳]، رم)، دربرگیرندۀ مجسمۀ مشهور خلسۀ قدیسه تِرِزا[۴] (۱۶۴۵ـ۱۶۵۲) نقاشی، مجسمه‌سازی، معماری و تزیینات، جلوۀ نمایشی یگانه‌ای را پدید آورده‌اند. بسیاری از شاهکارهای باروک در کلیساها و کاخ‌های رم آفریده شدند، اما این سبک در اندک زمانی سرتاسر اروپا را فراگرفت، و به‌‌تدریج دستخوش تحوّل شد. اصطلاح باروک در مورد موسیقی و ادبیات این دوره نیز به کار رفته، ولی در این حوزه‌ها معنای چندان روشنی نداشته، و بیشتر برحسب عنوان‌گذاری بوده است تا نشان‌دهندۀ نوعی سبک.
معماری. باروک در معماری همچون طغیانی دربرابر قراردادهای خشک کلاسی‌سیسم[۵] رنسانس[۶] ایتالیا شکل گرفت. خط‌های راست جای خود را به خطوط منحنی و شکسته دادند؛ تزیینات اهمیت و ظرافت بیشتری یافتند؛ فضاها پیچیده‌تر شدند، و به‌‌سبب بهره‌برداری از سایه‌روشن‌های نمایشی جلوۀ بیشتری یافتند. بیشتر طرح‌ها مقیاس‌های بزرگ‌تری پیدا کردند؛ میدانی که برنینی برای کلیسای سان‌پیِترو[۷] در رم ساخت، از آن جمله است. برجسته‌ترین معماران باروک عبارت بودند از جووانّی لورنتسو برنینی[۸]، فرانچسکو بورّومینی[۹]، پیِترو دا کورتونا[۱۰]، بالداسّاره لونگِنا[۱۱]، و جووانّی گوارینی[۱۲] در ایتالیا؛ لوئی لو وُو[۱۳]، و ژول آردوئن مانسار[۱۴] در فرانسه؛ و کریستوفر رِن[۱۵]، نیکلاس هاکسمور[۱۶]، و جان وَنبرو[۱۷] در انگلستان.
نقـاشی. کـاراوادجو[۱۸] با نـورپردازی جسورانـه و ترکیب‌بندی‌های پرتوانش از نخستین نمایندگان این سبک به‌شمار می‌رود؛ ولی آثار خانوادۀ کارّاتچی[۱۹] و گوئیدو رِنی[۲۰] با شیوۀ باروک آغازین[۲۱] قرابت بیشتری داشتند، و با استفاده از تزیینات پرزرق و برق توهم‌آفرین در نقاشی سقف‌ها، صحنه‌های باشکوهی خلق کردند. آثار پیِترو دا کورتونا و ایل گوئرچینو[۲۲]، نمونه‌هایی از باروک متعالی[۲۳]اند. سرآمدان باروک عبارت بودند از در فلاندرِ کاتولیک، پیتر پل روبنس[۲۴] و آنتونی وان دایک[۲۵]، در اسپانیا دیه‌گو ولاسکز[۲۶] و خوزه ریبرا[۲۷]، در هلند پروتستان[۲۸]، که هنر در میان طبقات متوسط خریدار بیشتری یافته بود تا در کلیسا، رامبرانت[۲۹] و ورمیر[۳۰] و فرانس هالس[۳۱].
مجسمه‌سازی. برنینی استاد مجسمه‌سازی باروک بود، اثرش با نام خلسۀ قدیسه ترزا، نمونۀ ممتازی از احساسات‌نمایی آشکار است. پیِر پوژه[۳۲] و آنتوان کوازووکس[۳۳]، هر دو فرانسوی، از دیگر مجسمه‌سازان باروک بودند.
موسیقی. ریشه‌های سبک باروک در موسیقی را می‌توان در انجمن شاعران و موسیقی‌دانان کامِراتا[۳۴] جست، که عناصر نمایش‌های یونانی را احیا کردند و هنر اپرا[۳۵] را در فلورانس[۳۶] پدید آوردند. کلاودیو مونته‌وردی[۳۷] و جووانّی گابر‌ِیلی[۳۸] از سرآمدان موسیقی باروک آغازین بودند که جلوه‌های شگفت‌زدگی و چندگانه‌سرایی[۳۹] را ابداع کردند. فرم‌های سونات[۴۰]، سوئیت[۴۱]، و کُنچرتو گروسو[۴۲] در این دوره به وجود آمدند. فرم‌های آوایی اپرا اوراتوریو[۴۳]، و کانتات[۴۴] نیز از محصولات این دوران بودند. از میان آهنگ‌سازان باروک، جیرولامو فرِسکوبالدی[۴۵] و آنتونیو ویوالدی[۴۶] در ایتالیا، یوهان پاخِلبل[۴۷] و یوهان سباستیان باخ[۴۸] در آلمان، و گئورگ فریدریش هندل[۴۹] در انگلستان، درخور ذکرند.
- ↑ Cornaro Chapel
- ↑ Bernini
- ↑ Sta Maria della Vittoria
- ↑ Ecstasy of St Theresa
- ↑ classicism
- ↑ Renaissance
- ↑ St Peter’s Basilica
- ↑ Giovanni Lorenzo Bernini
- ↑ Francesco Borromini
- ↑ Pietro da Cortona
- ↑ Baldassare Longhena
- ↑ Giovanni Guarini
- ↑ Louis Le Vau
- ↑ Jules Hardouin Mansart
- ↑ Christopher Wren
- ↑ Nicholas Hawksmoor
- ↑ John Vanbrugh
- ↑ Caravaggio
- ↑ Carracci
- ↑ Guido Reni
- ↑ early baroque
- ↑ Il Guercino
- ↑ high baroque
- ↑ Peter Paul Rubens
- ↑ Anthony van Dyck
- ↑ Diego Velazquez
- ↑ Jose Ribera
- ↑ protestant
- ↑ Rembrandt
- ↑ Vermeer
- ↑ Frans Hals
- ↑ Pierre Puget
- ↑ Antoine Coysevox
- ↑ Camerata
- ↑ opera
- ↑ Florence
- ↑ Claudio Monteverdi
- ↑ Giovanni Gabrieli
- ↑ polychoral
- ↑ sonata
- ↑ suite
- ↑ concerto grosso
- ↑ oratorio
- ↑ cantata
- ↑ Girolamo Frescobaldi
- ↑ Antonio Vivaldi
- ↑ Johann Pachelbel
- ↑ Johann Sebastian Bach
- ↑ Georg Friedrich Handel