باغچه بان، جبار (ایروان ۱۲۶۴ـ تهران ۱۳۴۵ش)
جبار باغچه‌بان (ایروان ۱۲۶۴ـ تهران ۱۳۴۵ش)
| جبار باغچه‌بان | |
|---|---|
| زادروز |
ایروان ۱۲۶۴ش |
| درگذشت | تهران ۱۳۴۵ش |
| محل زندگی | ایران- ترکیه |
| ملیت | ایرانی |
| نام‌های دیگر | میرزا جبار عسگرزاده |
| شغل و تخصص اصلی | شاعر و نویسنده |
| آثار | داستان‌های منظوم قیزیللی یا پراق (برگ زراندود)؛ بایرامچلیق (مژده‌رسانی عید)؛ الفبای آسان؛ نمایش‌نامه حیات معلمین |
| گروه مقاله | آموزش و پرورش و اخلاق |
| خویشاوندان سرشناس | ثمین باغچه‌بان (پسر)؛ اولین باغچه‌بان (عروس) |
| جوایز و افتخارات | مبدع روش آموزش ناشنوایان، پایه‌گذار آموزش و پرورش پیش از دبستان و از پیش‌گامان ادبیات کودک در ایران |
(نام قبلی: میرزا جبّار عسگرزاده) شاعر و نویسندۀ ایرانی و مبدع روش آموزش ناشنوایان، پایه‌گذار آموزش و پرورش پیش از دبستان و از پیش‌گامان ادبیات کودک در ایران. در ۱۲۸۴ش به‌سبب درگیری‌های مذهبی به زندان افتاد و در آن‌جا هفته‌نامۀ مهیب و ملاباشی را می‌نوشت و مصور می‌کرد و به بیرون از زندان می‌فرستاد. پس از رهایی از بند، از ۱۲۹۰ش به همکاری با روزنامۀ فکاهی ملانصرالدین و در ۱۲۹۱ش به نشر هفته‌نامۀ فکاهی لک‌لک در ایروان پرداخت. پس از وقوع جنگ جهانی اول به ترکیه کوچید و چندی فرماندار شهر ایگدیر شد. پس از آن به قفقاز بازگشت، اما در ۱۲۹۸ش به ایران آمد.
در ۱۳۰۰ش از اعضای گروه نمایشی آیینۀ عبرت بود که به همت دموکرات‌ها یا اجتماعیون عامیون تشکیل شد. در ۱۳۰۳ش کودکستانی به‌نام باغچه‌بان اطفال در تبریز بنیاد نهاد و نام خانوادگی خود را از عسگرزاده به باغچه‌بان تغییر داد. در ۱۳۰۵ به تدریس ناشنوایان روی آورد و الفبای دستی گویا را برای کمک به فراگیری ناشنوایان ابداع کرد. در ۱۳۰۶ به شیراز رفت و در آن‌جا کودکستانی به‌نام کودکستان شیراز دایر کرد. در ۱۳۱۱ در تهران نخستین کلاس ناشنوایان و سپس دبستان کر و لال‌ها را دایر کرد. در همان سال تلفن گنگ یا سمعک استخوانی را اختراع کرد. در ۱۳۲۲ جمعیت حمایت کر و لال، در ۱۳۳۰ کانون کر و لال‌ها و در پایان عمر «جمعیت سلام» یا «گرامی‌داشت» را برای بزرگداشت از نیکوکاران در زمان حیاتشان پایه گذاشت. پسر و عروسش (به ترتیب ثمین و اولین باغچه‌بان) هردو از برجسته‌ترین شخصیت‌های ایرانی در زمینۀ موسیقی کلاسیک بوده‌اند.
باغچه‌بان دوازده اثر به ترکی آذربایجانی و نُه کتاب به فارسی در شعر، نمایش‌نامه، و داستان کودکان و سیزده اثر در روش‌های تدریس خواندن و نوشتن و آموزش ناشنوایان دارد.
گزیدۀ کتاب‌شناسی
داستان‌های منظوم قیزیللی یا‌پراق (برگ زراندود) و بایرامچلیق (مژده‌رسانی عید) (ایروان، ۱۲۹۰ش)؛ الفبای آسان (تبریز، ۱۳۰۳ش)؛ نمایش‌نامۀ حیات معلمین؛ نمایش‌نامۀ ارکک خالاقیزی؛ مجموعۀ شعر زندگانی کودکان (تبریز، ۱۳۰۸ش)؛ نمایش‌نامۀ پیروترب (شیراز، ۱۳۱۱ش)؛ خانم خزوک؛ دستور تعلیم الفبا (تهران، ۱۳۱۴ش)؛ سرباز؛ حساب (تهران، ۱۳۴۳ش)؛ روش آموزش کر و لال‌ها (تهران ۱۳۴۳ش)؛ نمایش‌نامۀ آهنگین مجادلۀ دوپری؛ رباعیات آذری خیام (تهران، ۱۳۳۴ش)؛ رباعیات باغچه‌بان (تهران، ۱۳۳۷ش)؛ اسرار تعلیم و تربیت یا اصول تعلیم الفبا (تهران، ۱۳۲۷ش)؛ برنامۀ کار آموزگار (تهران، ۱۳۲۰ش)؛ علم آموزش برای دانشسراهای مقدماتی (تهران، ۱۳۳۰ش)؛ پرواننین کتابی؛ کتاب اول ابتدایی؛ درخت مروارید؛ من هم در دنیا آرزو دارم؛ بازیچۀ دانش؛ آدمی اصیل؛ بابابرفی؛ بادکنک.