باغ گلشن (شیراز)
| باغ گلشن | |
|---|---|
| نام فارسی | باغ گلشن |
| کشور | ایران |
| استان | فارس |
| نام‌های دیگر | باغ عفیف‌آباد |
| موقعیت | غرب شیراز، انتهای خیابان عفیف‌آباد |
| مشخصات معماری | ۱۲۷هزار متر مربع مساحت |
| زمان ساخت | اوایل دورۀ صفویه یا پیش از آن |
| سازنده | میرزا علی خان قوام‌الملک (سازندۀ عمارت کنونی) |
باغ گلشن (شیراز)
(یا: باغ عفیف‌آباد) باغی کهن در غرب شیراز و انتهای خیابان عفیف‌آباد. در اوایل دورۀ شاه‌عباس اول، یعقوب خان ذوالقدر، حاکم فارس، در جای عمارت این باغ که تا آن زمان محل استقرار شاهان بود، قلعه‌ای مستحکم برای اقامت خود ساخت. شاید عمارت باغ گلشن همان مَقَرّی بوده است که شاه اسماعیل در شیراز ساخته بود و سیاحی اسپانیایی از آن نام برده است. ساختمان دوطبقۀ کنونی آن را، که در وسط باغ قرار دارد، میرزا علی خان قوام‌الملک در ۱۲۸۰ق (دورۀ ناصری) ساخته است. مجموعۀ باغ و عمارت‌هایش در ابتدای دهۀ 1340ش به ارتش واگذار شد و هم‌اکنون موزۀ نظامی ارتش است. این مجموعه که با وجود تملک ارتش بر آن در دسترس عموم قرار دارد، در سال 1351ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تزئینات عمارت و باغ گلشن
طرح عمارت باغ ترکیبی از تزیینات داخلی عصر هخامنشی و دورۀ قاجار است که عامل شهرت باغ گلشن به‌شمار می‌رود. هلالی پیشانی عمارت با تصویر تاج‌گذاری یکی از شاهان ساسانی بر کاشی‌های رنگارنگ تزیین شده و در دیوارهای ایوان طبقۀ اول بنا سنگ‌هایی حجاری شده با تصویر نیزه‌داران هخامنشی، شاه ساسانی، سربازان دورۀ قاجار و نقش گیاهان کار گذاشته شده است. ستون‌های عظیم گچ‌بری‌شده ایوان شرقی بنا شباهت بسیار به ستون‌های تخت جمشید دارد. دیوارهای خارجی و ایوان طبقۀ دوم سراسر با نقش‌هایی شبیه به حجاری‌های تخت جمشید و نقش‌های برجستۀ نقش رستم، مانند زانو زدن والرین قیصر روم در برابر شاپور ساسانی، آورندگان هدیه به تخت جمشید، حملۀ شیر به گاو و بر تخت‌نشستن شاه گچ‌بری شده است. در تالار طبقۀ دوم بنا دو بخاری از سنگ مرمر با کنده‌کاری‌ها و ستون‌های زیبای حجاری شده به چشم می‌خورد. اتاق‌های این طبقه نیز سراسر نقاشی شده‌اند. باغ گلشن ۱۲۷هزار متر مربع مساحت دارد و سردر آن با چهار ستون گچی و ازاره‌های سنگی و گچ‌بری با طرح خورشید از بیرون و کاشی‌کاری از درون تزیین شده است. در گذشته در فاصلۀ سردر باغ و بنای آن درخت‌کاری بود. در تعمیرات جدید یک حوض مستطیل با باغچه‌هایی در اطراف آن احداث شده است. دو باغچۀ بزرگ با دو آب‌نما در دو سوی باغ و درختان سرو و کاج و بوته‌های گل و یک حوض بزرگ در برابر نمای شرقی عمارت بخش اصلی باغ را تشکیل می‌دهد. در دو طرف دیگر بنا، باغچه‌هایی با انبوه درختان میوه، به‌ویژه انار، و خیابان‌های کم‌عرض بر خرمی و صفای باغ افزوده‌اند. نیز ← موزۀ نظامی عفیف‌آباد