باقی محمدخان

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

باقی محمّدخان

فرمانروای بخارا از دودمان اشترخانیان (حک: ۱۰۰۷ـ۱۰۱۴ق) فرزند جانی محمد. وی پس از کشته‌شدن پیر محمد دوم شیبانی امارت بخارا را به‌دست گرفت و دولت اشترخانیان (طغای تیموریان یا بنی جانی یا هشترخانیان) را که خویشیِ سببی با شیبانیان داشتند، بنیاد نهاد. باقی‌ محمد پس‌ از آن‌، برادرش ولی‌ محمدخان‌ را به‌ امارت‌ بلخ‌ فرستاد. آن‌ دو برای تنبیه قراترکمن که به شاه عباس اول پیوسته و دین‌محمدخان برادر آنان را در جنگ به قتل رسانده بودند، از نبودن‌ شاه‌ عباس‌ بهره‌ بردند و به‌ قندوز، خاستگاه‌ قرا‌ترکمن‌ها، تاختند. شاه‌ عباس‌ درصدد تلافی برآمد و در ۱۰۱۱ق شهر بلخ را محاصره کرد اما براثر انتشار بیماری وبا در لشکر ایران، محاصره را ترک گفت و به هرات بازگشت. پس‌ از آن‌ باقی‌ محمدخان‌ بدخشان‌ را گشود و شماری‌ از امیران‌ آن‌ سامان‌ را که‌ از جهانگیر گورکانی‌ فرمان‌ می‌بردند به‌قتل‌ رساند. او فرمانروایی شاعرنواز بود‌ و خود شعر می‌سرود. صیدی‌ قراکولی‌ منظومه‌ای در شرح‌ نبردهای‌ وی‌ با شاه‌ عباس‌ به‌ نام‌ باقی‌نامه‌ سروده‌ است‌.