باکو
| باکو | |
|---|---|
| نام فارسی | باکو |
| نام های دیگر | بادکوبه |
| کشور | آذربایجان |
| موقعیت | شبه جزیره آبشوران، در ساحل غربی دریای خزر |
| جمعیت | ۲,۱۱۸,۶۰۰ نفر (۲۰۰۳) |
| تولیدات و صنایع مهم | نفت، دباغی چرم و فرآوری مواد غذایی |
باکو
(یا: بادکوبه) پایتخت جمهوری آذربایجان، در شبه‌جزیرۀ آبشوران، در ساحل غربی دریای خزر، با ۲,۱۱۸,۶۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۳). از شهرهای مهم صنعتی و بندری آذربایجان است و از دهۀ ۱۸۷۰ مرکز مهم استخراج و پالایش نفت به‌شمار می‌رود. حوزه‌های نفت‌خیز آن با خطوط لوله به بندر باتومی، در گرجستان، متصل است. دبّاغی چرم و فرآوری مواد غذایی از صنایع سبک آن است. این شهر آب‌وهوایی گرم دارد و در معرض بادهای شدید شمال غربی است. باکو تاریخی کهن دارد و یافته‌های باستان‌شناسی حاکی از مسکونی‌بودن آن از چندین قرن قبل از میلاد مسیح است. مدت‌ها مقرّ حکومت شروان‌شاهان بود. در ۹۰۶ق/۱۵۰۰م، شاه اسماعیل صفوی آن را تصرّف کرد. از این زمان به بعد، به استثنای مدت کوتاهی که به اشغال ترکان درآمد، متعلّق به ایران بود. در ۱۱۳۶ق/۱۷۲۳، روس‌ها آن را تصرّف کردند، اما در ۱۱۴۸ق/۱۷۳۵ مجدّداً در اختیار ایران قرار گرفت. سرانجام در ۱۲۲۱ق/۱۸۰۶ به تصرّف روسیه درآمد و به موجب معاهدۀ گلستان (۱۲۲۸ق/۱۸۱۳) رسماً به روسیه واگذار شد. با استقلال جمهوری آذربایجان در ۱۹۹۱، پایتخت این کشور شد. در ۱۹۹۴، باکو صحنۀ حملات تروریستی و تظاهرات گسترده علیه دولت بود. شبه‌جزیرۀ آبشوران از دیرباز به‌سبب منابع طبیعی نفت و گاز دارای آتش‌های فروزان طبیعی بوده و پیروان آیین زردشت را به‌سوی خود جلب می‌کرده است. در کاوش‌های ۱۹۶۴ در بافت تاریخی باکو، موسوم به ایچری‌شهر، بازمانده‌های دو آتشکده در زیر مسجد سینیق قلعه و قیزقالاسی (قلعه دختر) پدیدار شده است.