براثا
بَراثا
(یا: بُراثا) محله و مسجد مقدس شیعیان در بغداد. محلۀ براثا امروزه در جنوب دروازۀ محول قرار دارد. نام براثا از لغت آرامی به معنی «بیرون» گرفته شده است. ظاهراً در محل مسجد مشهور براثا، در گذشته دیری برپا بوده که تا سال ۳۷ق در اختیار راهبی مسیحی قرار داشته است. تقدس مسجد نزد شیعیان به سبب توقف حضرت علی (ع) در آن محل است و از گفت‌وگوی حضرت علی (ع) با آن راهب مسیحی سخن گفته‌اند. در اواخر قرن ۳ و اوایل قرن ۴ق، این مسجد به پایگاه فعالیت‌های شیعیان بغداد تبدیل شده بود و افزون بر اعمال عبادی، محلی مناسب برای نشر احادیث شیعی بود. اجتماع انبوه شیعیان در این مسجد و سعایت دشمنان، خشم مقتدر عباسی را برانگیخت. در یک روز جمعه که انبوه شیعیان در مسجد مشغول نماز بودند، آن را با خاک یکسان کرد و بسیاری از حاضران دستگیر شدند. در سال ۳۲۸ق/۹۴۰م، به درخواست شیعیان و با حکم ماکانی، که وزیر الوافی، خلیفۀ عباسی، بود حکم به بازسازی و توسعه مسجد داده شد. پس از آن، تاریخ براثا با حوادث و درگیری‌های متعددی پیوند خورده و رونق آن تابعی از نفوذ سیاسی شیعۀ در بغداد بوده است. در روزگار اقتدار سلاطین شیعه آل بویه در بغداد، براثا اهمیتی فراوان یافت. از اوایل قرن ۵ق از رونق مسجد براثا کاسته شد و به تعطیلی کشیده شد. در سال ۹۱۴ق شاه اسماعیل صفوی، پس از فتح بغداد دستور داد مسجد را بازسازی کنند. در قرن ۱۳، به فرمان ناصرالدین‌شاه قاجار پاره‌ای تعمیرات در آن صورت گرفت. در طول تاریخ، براثا مورد توجه و عنایت شیعیان بوده و بسیاری از بزرگان از این محله برخاستند. در برخی روایات شیعی، براثا به عنوان جایگاه نماز حضرت مریم، حضرت عیسی و حتی حضرت ابراهیم معرفی شده است. امروزه با توسعۀ شهر کاظمین و بنای شهرک العطیفیه در اطراف این محله، محلۀ براثا به این شهر متصل و در مغرب بزرگراه بغداد ـ کاظمین واقع شده است و مقام حضرت علی (ع) در قبله‌گاه مسجد قرار دارد.