بردگی ستیزی
بَردِگی‌سِتیزی (abolitionism)
جنبشی که در اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ اوج گرفت. در ابتدا هدف آن پایان‌دادن به تجارت برده، و سپس لغو نهاد برده‌داری و آزادی بردگان بود. در انگلستان، ویلیام ویلبرفورس[۱] مخالف اصلی برده‌داری بود که موفق شد لایحۀ لغو تجارت برده را به تصویب برساند (۱۸۰۷). در امریکا، برده‌داری رسماً با اعلامیۀ آزادی بردگان[۲] (۱۸۶۳) آبراهام لینکلن[۳] لغو شد، اما تا ۱۸۶۵، بعد از پیروزی اتحادیه در جنگ داخلی[۴]، اجرا نشد. این مسئله که آیا برده‌داری در ایالات جدید مجاز است یا نه، از عوامل مهم فروپاشی اتحادیه و جنگ داخلی در امریکا بود. هرچند حکومت‌ها رسماً به برده‌داری خاتمه دادند، اما لغو برده‌داری نتیجۀ مبارزۀ گروه‌های متعدد ضدبرده‌داری بود که چندین دهه ادامه داشت. این گروه‌ها به‌رغم اختلاف عقیده، از گروه‌های مذهبی تا آزادی‌خواهان[۵] را تشکیل می‌دادند. رهبران و اعضای آن‌ها نیز از قشرهای گوناگون اجتماعی، از ثروتمندان و قدرتمندان تا فقیرترین کارگران و کشاورزان، برخاسته بودند. در بریتانیا، تجارت برده با مساعی گروه‌هایی همچون انجمن دوستان (کوئیکرها)[۶]، انجمن الغای تجارت برده[۷]، انجمن کاهش و لغو تدریجی برده‌داری[۸]، انجمن رهایی زنان گلاسگو[۹]، و انجمن ضدبرده‌داری زنان دارلینگتون[۱۰] پایان یافت. این سازمان‌ها برای گسترش آرمان خود از روزنامه، کتاب و گردهمایی‌های همگانی استفاده کردند. تلاش آنان را برای نفوذ بر اعضای پارلمان[۱۱] و مجلس اعیان[۱۲] به‌منظور حمایت آنان از بردگی‌ستیزی نباید نادیده گرفت. حکومت بریتانیا تجارت برده را در امپراتوری بریتانیا[۱۳] بین سال‌های ۱۸۰۷ تا ۱۸۳۳ لغو کرد. اولین قانون مهم، لایحۀ لغو تجارت برده[۱۴]، در ۱۸۰۷ تصویب شد، که طبق آن، کشتی‌های انگلیسی مجاز به حمل برده نبودند، اما اثر آن محدود بود زیرا مالکیت و فروش برده هنوز قانونی بود، و مالکان کشتی‌ها تلاش می‌کردند این قانون را نادیده بگیرند. در ۱۸۲۵ دولت هر نوع تجارت برده را در امپراتوری بریتانیا ممنوع کرد، و در ۱۸۳۳ همۀ برده‌ها در امپراتوری بریتانیا آزاد شدند، و سرانجام تجارت برده به‌پایان رسید. لغو برده‌داری در بریتانیا حاصل تلاش‌های مشترک افراد، گروه‌های مبارز، فشار مردمی، اعتقادات دینی، و قدرت مجلس بود. لغوبرده‌داری در امریکا بحث‌برانگیزتر و طولانی‌تر بود، چون بردگان در بیشتر نقاط کشور زندگی و کار می‌کردند. ایالت‌های برده‌دار جنوبی امریکا، در دهۀ ۱۶۰۰م اقتصاد خود را براساس کار میلیون‌ها برده قرار داده بودند، و تمهیدات قانونی پس از استقلال از بریتانیا در ۱۷۸۳ برده‌داری را در ایالت‌هایی که در آن‌ها برده وجود داشت مجاز شمرد. اما حتی در قرن ۱۸ نیز وجود برده‌داری سبب اختلاف‌نظر بین نویسندگان قانون اساسی[۱۵]و مواد ائتلاف[۱۶] شده بود. در اواسط قرن ۱۹، با گسترش امریکا به‌سمت غرب، تداوم برده‌داری به کشمکش شدید بین شمال و جنوب منجر شد. از نخستین سازمان‌های ضدبرده‌داری در امریکا انجمن ضدبرده‌داری[۱۷] بود که آرتور و لوئیس تَپان[۱۸]در نیویورک تأسیس کردند (۱۸۳۱). انجمن با گذشت دَه سال به تشکیلاتی ملی تبدیل شد که بیش از ۲۵۰هزار عضو در ۲هزار گروه جداگانه داشت. جامعۀ ضدبرده‌داری از حمایت همان گروه‌های مسیحی تندرویی برخوردار بود که طی ۵۰ سال گذشته به بردگی‌ستیزی در بریتانیا دامن زده بودند. کوئیکرها و متدیست[۱۹]ها شرایط مناسبی را برای مخالفان برده‌داری فراهم آوردند. بردگی‌ستیزی از پشتیبانی شمار کثیر سیاه‌پوستان آزاد ایالت‌های شمالی امریکا نیز برخوردار شد. بیشتر گروه‌های طرفدار الغای برده‌داری در دهه‌های ۱۸۴۰ و ۱۸۵۰ پدیدار شدند. در ۱۸۴۰ انجمن ضدبرده‌داری امریکایی و خارجی[۲۰] به‌منزلۀ شاخه‌ای از انجمن ضدبرده‌داری تشکیل شد. برای کمک به بردگان جنوب برای رسیدن به مناطق امن شمال راه‌های فرار در نظر گرفته شد. مشهورترین آن‌ها سازمان سرّی راه‌آهن زیرزمینی بود که هریت تابمن[۲۱]، نخستین برده‌ای که در ۱۸۴۹ از جنوب گریخته بود، آن را بنیاد نهاد. سه حزب سیاسی ملی، حزب لیبرال[۲۲](آزادی‌خواه)، حزب خاک آزاد[۲۳]و حزب جمهوری‌خواه[۲۴] سیاست بردگی‌ستیزی را در برنامه‌های خود برگزیدند (۱۸۴۰ـ۱۸۵۴). در ۱۸۶۱، پس از پیروزی آبراهام لینکلن جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، کشور درگیر جنگ داخلی چهارساله‌ای شد که برده‌داری از عوامل اصلی آغاز آن بود. لینکلن در ۱۸۶۳ بیانیۀ آزادی بردگان را صادر و در دسامبر ۱۸۶۵، با پایان جنگ داخلی، سیزدهمین اصلاحیۀ قانون اساسی امریکا[۲۵]رسماً برده‌داری را در امریکا لغو کرد.
- ↑ William Wilberforce
- ↑ Emancipation Proclamation
- ↑ Abraham Lincoln
- ↑ Civil War
- ↑ liberalism
- ↑ Society of Friends (Quakers)
- ↑ Society for the Abolition of the Slave Trade
- ↑ Society for the Mitigation and Gradual Abolition of Slavery
- ↑ Glasgow Ladies Emancipation Society
- ↑ Darlington Ladies’ Anti-Slavery Society
- ↑ Parliament
- ↑ House of Lords
- ↑ British Empire
- ↑ Abolition of the Slave Trade Bill
- ↑ Constitution
- ↑ Articles of Confederation
- ↑ Anti-Slavery Society
- ↑ Arthur & Lewis Tappan
- ↑ Methodists
- ↑ American & Foreign Anti-Slavery Society
- ↑ Harriet Tubman
- ↑ Liberal Party
- ↑ Free Soil Party
- ↑ Republican Party
- ↑ American Constitution