برون برگشتگی

برون‌برگشتگی (Ectropion)

(یا: شتره؛ اکتروپیون) از بیماری‌های چشم. پلک‌های چشم بر اثر بیماری یا آسیب گاه حالت طبیعی را از دست داده و لبۀ پلک همراه با مژه‌ها به سمت بیرون برمی‌گردند؛ به گونه‌ای که لایۀ زیرین و قرمزرنگ پلک نمایان می‌شود. این عارضه یا بیماری بیشتر برای پلک پایین رخ می‌دهد. در حالت عکس آن، بیماری درون‌برگشتگی، لبۀ پلک به سمت داخل چشم خم می‌شود.

پلک وظایفی دارد که با این بیماری ناتوان می‌گردد. پخش یکسان مایع روی قرنیه و ملتحمه، تأمین رطوبت قرنیه، جلوگیری از ورود آلاینده‌ها و گرما و سرما و تهویۀ چشم را انجام می‌دهد. با برگشت پلک، این وظایف بر زمین مانده و چشم به‌تدریج کم‌رطوبت و خشک می‌شود. خشکی چشم به ملتحمه و قرنیه آسیب رسانده، باعث زخم، عفونت و سوراخ قرنیه و ملتحمه می‌گردد. در صورت عدم رسیدگی، تاری دید و سپس نابینایی را به همراه دارد.

نشانه‌ها و علل

چرخش پلک به بیرون، چند علامت در بیمار پدید آورده به طوری که به راحتی قابل تشخیص است. وضعیت غیرطبیعی پلک به‌ویژه گردش آن به بیرون باعث نمایان شدن قرمزی لبۀ بیرون‌زدۀ پلک می‌شود. علاوه بر آن سطح چشم هم قرمز خواهد شد. رطوبت سطح چشم به‌تدریج از بین می‌رود و خشک می‌شود. احساس سوزش و درد، عفونت، حساسیت به محرک‌های نوری، کاهش بینایی و آب‌ریزش چشم از دیگر نشانه‌های این بیماری است. از سوی دیگر، صورت و چشمان بیمار نازیبا و گاه ترسناک خواهد شد. به همین دلیل در بعضی نمایش‌ها، هنرمند لبه پلک‌ها را برمی‌گرداند تا قیافۀ دلقکی و ترسناک پیدا کند.

برون‌برگشتگی پلک علت‌های گوناگون دارد. افزایش سن، زمینۀ ضعیف شدن عضلات پلک را فراهم آورده و باعث این بیماری می‌شود. به همین دلیل، این بیماری در افراد بالای 60سال بیشتر است. مشکلات مادرزادی هم می‌تواند موجب شل شدن بافت پلک شود. البته تولد کودک با این بیماری بسیار کم است، ولی بیماری‌های دوران بارداری مثل سندروم داون و ایکتیوز باعث رشدنیافتگی عضله‌های پلک نوزاد شده و پس از تولد این بیماری ظاهر می‌گردد. دیگر علل برون‌برگشتگی عبارتند از: ضربه و سوختگی پلک‌ها و آسیب به عضله‌ها؛ برخی درمان‌ها و جراحی‌های صورت و چشم به‌ویژه اگر به روش غلط انجام شوند؛ هرگاه عصب صورت (یا فاسیال) بر اثر عواملی چون سکتۀ مغزی یا ضربۀ فیزیکی آسیب ببیند؛ بیماری پوستی چون درماتیت؛ تومورهای پلکی؛ و از بین رفتن چربی و بافت‌های زیر پلک بر اثر کاهش سریع وزن.

تشخیص و درمان

پزشک با مشاهدۀ ظاهر، این بیماری را تشخیص می‌دهد. اما برای یافتن علت و زمینه‌های آن لازم است معاینات دیگری انجام دهد. پس از تکمیل اطلاعات، اگر چرخش پلک بر اثر بیماری پوستی باشد، نخست به درمان این بیماری اقدام می‌کند. اما اگر تصمیم به جراحی پلک گرفت، معمولاً از روش سرپایی استفاده می‌شود. این جراحی بستگی به وضعیت عضلات و بافت‌ها دارد و ظرف چند ساعت به اتمام می‌رسد. بعضی بیماران نیاز به جراحی دیگر هم دارند. برای مثال فردی که غده و مجاری اشکی او آسیب دیده، این قسمت هم جداگانه جراحی می‌شود. در درمان این بیماری معمولاً قطرۀ اشک مصنوعی، کمپرس گرم، پماد مرطوب‌کننده و آنتی بیوتیک تجویز می‌شود. با انجام بهداشت چشم و صورت، استفاده از عینک محافظ، خودداری از مالیدن شدید پلک‌ها، و با محافظت از چشم و صورت در مقابل نور خورشید می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد.

---