بساریون، یوهانس (ح ۱۴۰۳ـ ۱۴۷۲م)
| یوهانس بساریون Johannes Bessarion | |
|---|---|
| زادروز |
طرابزون ح ۱۴۰۳ م |
| درگذشت | ۱۴۷۲م |
| شغل و تخصص اصلی | پژوهشگر |
| آثار | ترجمه بساریون مابعدالطبیعه ارسطو؛ نگارش رساله هایی افلاطونی طبیعت و هنر و در رد اتهامات افلاطون |
| گروه مقاله | فلسفه، منطق و کلام |
بِساریون، یوهانس (ح ۱۴۰۳ـ ۱۴۷۲م)(Bessarion, Johannes)
پژوهشگر، روحانی کلیسا و فیلسوف اومانیست[۱] یونانی‌تبار. با جمع‌آوری و ترجمۀ متون یونانی، به چهره‌ای ممتاز در پژوهش‌های دورۀ رنسانس در متون یونانی بدل شد و علاقه‌ای عمیق و شورانگیز به فلسفۀ افلاطون برانگیخت. به عضویت شورای فلورانس[۲] درآمد و کوشید تا کلیساهای شرقی و غربی را متحد کند. در ۱۴۳۹، به مقام کاردینالی[۳] نایل آمد. بساریون در طرابزون[۴] زاده شد و در قسطنطنیه[۵] درس خواند. علاقه‌اش به افلاطون از ۱۴۲۳م به‌سبب درس‌های پلتون[۶] دربارۀ افلاطون آغاز شد، اما برخلاف پلتون، از افلاطونیانی بود که در عین حال ارزش ارسطوگرایی[۷] رنسانس را نیز می‌پذیرفت؛ او می‌کوشید تا آن دو نظام را با یکدیگر سازگار کند. بساریون به جای مطالعۀ تفسیرهای مَدرسیان قرون وسطا از فلسفۀ یونانی، به خواندن دقیق اصل متن‌های یونانی پرداخت و بدین‌سان معمار و مؤلّف اصلی رنسانس فلسفی شد. در ۱۴۳۷ به سِمت اسقف اعظم نیقیه[۸] منصوب شد و در ملازمت امپراتور یوهان هشتم پالایولوگوس[۹] به ایتالیا رفت تا در گفت‌وگو‌های مربوط به وحدت کلیساهای شرقی و غربی شرکت کند. پشتیبانی‌اش از کلیسای رُم در شوراهای فِرّارا[۱۰] و فلورانس توجه پاپ ائوگنیوس چهارم[۱۱] را به وی جلب کرد و پاپ او را به مقام کاردینالی رساند. از ۱۴۵۰ تا ۱۴۵۵ نمایندۀ پاپ در بولونیا بود و در ۱۴۶۳ با آن‌که شهر در تصرف ترکان عثمانی بود به مقام رهبری کاتولیک‌ها (سراسقفی) قسطنطنیه منصوب شد. کاخ بساریون در رم محل دیدار فیلسوفان و پژوهشگران بود. به‌ویژه از فراریان یونانی، که پس از سقوط قسطنطنیه و تصرف آن به دست ترک‌ها در ۱۴۵۳، نزد او می‌آمدند، به گرمی استقبال می‌کرد؛ بدین ترتیب، او نقش بسزایی در اشاعۀ یونانی‌مآبی[۱۲] ایفا کرد. بساریون مابعدالطبیعۀ[۱۳] ارسطو را ترجمه کرد و رساله‌هایی افلاطونی به نام در باب طبیعت و هنر[۱۴] و در ردّ اتهامات افلاطون[۱۵] نگاشت که دومی حمله‌ای به گئورگیس طرابوزانی[۱۶]است. در ۱۴۶۸ مجموعۀ ۸۰۰ دست‌نوشتۀ او، که تقریباً ۵۰۰ نسخۀ آن‌ها به زبان یونانی است، به سنای ونیزی[۱۷] تقدیم شد و هستۀ کتابخانۀ مارسیانا[۱۸] را تشکیل داد.