بطروجی، ابواسحاق (قرطبه قرون ۶ و ۷ ق)

بَطْروجی، ابواسحاق (قرطبه قرون ۶ و ۷‌ق)

ابواسحاق بطروجی
ملیت	اندلسی
شغل و تخصص اصلی	منجم
دوره	قرطبه قرون ۶ و ۷ ق
آثار	الهییه
گروه مقاله	اخترشناسی
جوایز و افتخارات	اعلام نظریه حرکت لولبی (حلزونی)

منجم اندلسی. وی شاگرد ابن طفیل (وفات ۵۸۱ق) فیلسوف معاصر ابن رشد بوده است. بطروجی کتاب الهیئة را به سفارش ابن طفیل نوشت که به‌دلیل انتقادهای ضد بطلمیوسی‌اش مشهور است. فکر تغییر نظام بطلمیوسی با کمک‌گرفتن از ادلۀ نظام فلسفی ارسطو قوت گرفت. بطروجی با مطالعۀ اصلاح‌المجسطی جابر بن افلح اشبیلی، که او نیز منتقد بطلمیوس بود، در اختلاف‌نظر خود راسخ‌تر شد. در نظریه ارسطو هفت سیاره به‌صورت منظم و دایره‌وار گرد مرکز زمین که ثابت است، می‌چرخند، و این با نظریه بطلمیوس با فلک‌های تدویر و خروج از مرکز خود که دیگر زمین مرکز حرکت افلاک نبود، همخوانی نداشت. بطروجی برای نظام ساده و صحیح‌تر، نظریۀ حرکت لولبی (حلزونی) را که به نظریه ارسطو نیز نزدیک‌تر بود، اعلام کرد. نظریۀ بطروجی در نجوم تأثیر بسیاری بر اخترشناسان، دانشمندان و فیلسوفان اروپای قرون ۷ تا ۱۳ گذاشت. کتاب الهیئة بطروجی به لاتینی، عبری، ترکی، انگلیسی ترجمه شد و گاه منبع الهامی برای منتقدین بطلمیوس در دورۀ رنسانس بود.