بلغار (۱)
بُلْغار (۱)
(احتمالاً مأخوذ از «آلانی بلگاریون به معنی کوهپایه‌نشینان») قوم ترک اوراسیایی، عضو اتحادیۀ قبیله‌ای هون‌ها از قرون ۴ تا ۷م، از اقوام باستانی آسیای میانه که تحت فشار هون‌ها به شمال دریای خزر و اطراف ولگا مهاجرت کردند. این مردم بر اثر حملات خزران به شمال و غرب مهاجرت کردند. گروه اول در ملتقای رودخانه‌های ولگا و کاما مستقر شدند و گروه دوم در مصب دانوب قرار گرفتند. بلغارهای کاما در قرن ۴ق اسلام آوردند و ازجملۀ نخستین ترکان مسلمان بودند و نخستین دولت ترکان مسلمان را تأسیس کردند. غالب این مردم در نیمۀ اول قرن ۴ق مسلمان بودند. بلغارها در ادبیات فارسی از مظاهر زیبایی به‌شمار می‌آمدند. ایرانیان مستقیم یا غیرمستقیم تأثیرات معینی بر بلغارها داشتند. اینان تا قرن ۴ق از اتباع خزران بودند و پس از پیروزی‌های سویاتوسلاو دلاور و پسرش ولادیمیر مقدس بر خزران، متحد دولت کیف شدند و کوشیدند ولادیمیر را به دیانت اسلام درآوردند. مغولان در مرحلۀ دوم حملات خود به روسیه، مقاومت بلغارها را درهم شکستند، قوم کوچک چوواش ظاهراً از ترکیب بلغارها و روس‌ها و خزران و حتی مغولان، به‌وجود آمده است. تاتارهای امروزی ممکن است نسب از بلغارهای شرقی برده باشند.