بلژیک

بلژیک
نام فارسی	بِلْژیک
نام لاتین	Belgium
نظام سیاسی	سلطنتی مشروطۀ فدرال با دو نهاد قانون‌گذاری
جمعیت	10,918,405 نفر
موقعیت	اروپای غربی
پایتخت	بروکسل
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع)	357/6
رشد سالانه (درصد)	0/4
شهرهای اصلی	بروکسل، آنتوِرپ، گِنت، نامور، مونس و لوون
زبان	هلندی، فرانسوی و آلمانی
دین	مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع)	30,530
واحد پول	یورو

بِلْژیک (Belgium)

پرونده:File12301900.jpg

ميدان بزرگ بروکسل، بلژيک

موقعیت. کشور پادشاهی بلژیک در اروپای غربی و در ساحل جنوبی دریای شمال جا دارد. از شمال و شمال شرقی به هلند، از شرق به آلمان و لوکزامبورگ، از جنوب و جنوب غربی به فرانسه و از شمال به دریای شمال محدود شده است. مساحت این کشور ۳۰,۵۳۰ کیلومتر مربع است و شهر بروکسل پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. کشور بلژیک از سه منطقۀ، جلگۀ ساحلی، پهن‌دشت مرکزی و بلندی‌های آردِن، تشکیل شده است. ۱. جلگۀ ساحلی در امتداد کرانه‌های دریای شمال قرار گرفته و عرض آن از شانزده تا ۴۸ کیلومتر متغیر است. نوار ساحلی آن که از پس‌زدن آب دریا و دیواره‌کشی به‌دست آمده، ۵۰۰ تا ۸۰۰ سال قدمت دارد و چراگاه‌های داخلی آن با کانال‌های متعدد، زه‌کشی شده است. ۲. پهن‌دشت مرکزی در مقایسه با جلگۀ ساحلی، ارتفاع بیشتری دارد و وجود آبراهه‌ها، درّه‌های عریض، زمین‌های آبرفتی حاصل‌خیز، غارهای زیرزمینی، و آبکندهای بسیار از ویژگی‌های آن است. ۳. بلندی‌های آردِن، ارتفاعات فلات‌گونۀ پوشیده از جنگل انبوهی است که میانگین ارتفاع آن به ۴۶۰ متر می‌رسد و بلندترین نقطۀ کشور، کوه بوترانژ با ارتفاع ۶۹۴ متر، در شمال آن واقع است. اراضی این منطقه عمدتاً سنگی و صخره‌ای است و برای کشاورزی چندان مساعد نیست. رودخانه‌های اسکلت (اسخلده) (اسکو) و موز، که هر دو از فرانسه سرچشمه می‌گیرند و پس از عبور از بلژیک، در خاک هلند به دریای شمال می‌ریزند، عمده‌ترین رودهای بلژیک محسوب می‌شوند. رودخانۀ اسکلت، که در پهن‌دشت مرکزی جریان دارد، آبراهۀ اصلی این کشور است. شهرهای آنتورپ، بروکسل، و گنت، رودبندرهای آن را تشکیل می‌دهند و رودهای لیس، دندر، سِن، و روپل ریزابه‌های آن محسوب می‌شوند. رودخانۀ موز در مرز شمالی بلندی‌های آردن جریان دارد و رودهای اورت و سامبر به آن می‌ریزند. کشور بلژیک از نظر اداری به ده استان و دو منطقۀ خودگردان فلاندرو والونیا تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از بروکسل، آنتوِرپ، گِنت، نامور، مونس، و لوون. بلژیک، تحت تأثیر اقلیم دریای شمال، آب‌و‌هوای معتدل مایل به سرد دارد. زمستان‌های آن ملایم و تابستان‌هایش خنک است. میانگین دمای شهر بروکسل در دی‌ماه ۲ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۱۸ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۸۲۵ میلی‌متر می‌رسد. حدود بیست درصد از اراضی بلژیک جنگلی است و بلندی‌های آردن از جنگل‌های انبوه بلوط و راش و ممرز مستور است و دیگر نواحی را درختچه‌ها و بته‌های پراکنده فراگرفته است. گراز، آهوی قرمز، گربۀ وحشی، دارکوب و عقاب، گونه‌هایی از حیات وحش این کشورند.

اقتصاد. بلژیک اقتصاد بسیار پیشرفته‌ای دارد و از مراکز مهم صنعتی و تجاری اروپا است. کشاورزی آن عمدتاً برپایۀ تولیدات دامی استوار است و بیشتر زمین‌های مزروعی آن به چراگاه و تولید علوفه اختصاص یافته است. کمتر از سه درصد از نیروی کار بلژیک به کشاورزی اشتغال دارند و فرآورده‌های آن، بخش کوچکی از نیازهای داخلی را تأمین می‌کند. حدود بیست درصد از مساحت این کشور را جنگل فراگرفته و تولید چوب‌های صنعتی و خمیر کاغذ از اقلام مهم صادراتی آن محسوب می‌شود. بلژیک از نظر صنعت بسیار پیشرفته است و حدود نیمی از صادرات آن را فرآورده‌های صنعتی تشکیل می‌دهند. بیشتر تأسیسات صنعتی این کشور در کنار معدن‌های زغال و در درّۀ رودخانه‌های سامبر و موز و در شمال گنت قرار دارند. تولید شیشه و کریستال، ماشین‌آلات سنگین، شکر تصفیه‌شده، سیگار، مارگارین، سیمان، پالایش نفت و تصفیۀ فلزات، بخشی از فعالیت‌های صنعتی آن را تشکیل می‌دهند و افزون بر آن ازجمله مهم‌ترین تولیدکنندگان فلزات نایابی چون کبالت، رادیوم، و ژرمانیم محسوب می‌شود. تولید الکتریسیتۀ بلژیک به حدود ‌۸۰میلیارد کیلووات ساعت می‌رسد که حدود ۶۰ درصد از آن در نیروگاه‌های هسته‌ای، ۳۰ درصد به‌شیوۀ برقابی و بقیه در نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود. هنرهای دستی بلژیک، به‌ویژه قلاب‌دوزی و توربافی آن، از قدیم شهرت داشته و موقعیت مطلوب خود را همچنان حفظ کرده است. علاوه‌بر آن، بلژیک در صنعت شیرینی و شکلات‌سازی نیز بسیار فعّال است و یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندۀ این‌گونه محصولات به‌شمار می‌آید. کارخانۀ تراش الماس شهر آنتورپ ۵۰۰ سال قدمت دارد و ۷۰ درصد از معاملات الماس در این کشور صورت می‌گیرد.

حکومت و سیاست. نوع حکومت بلژیک سلطنتی مشروطۀ فدرال با دو نهاد قانون‌گذاری است. پادشاه بلژیک به‌صورت تشریفاتی در رأس امور قرار دارد. شمار نمایندگان مجلس سنای این کشور ۷۱ نفر و اعضای مجلس نمایندگان آن ۱۵۰ نفر است و دورۀ نمایندگی آنان چهار سال است. رهبر حزب حائز اکثریت در مجلس نیز مسئولیت نخست‌وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد. آلبر دوم، پادشاه بلژیک، (متولد ۱۹۳۴) از ۱۹۹۳ مقام سلطنت بلژیک را عهده‌دار است.

مردم و تاریخ. جمعیت بلژیک حدود ۱۰,۹۱۸,۴۰۵ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۳۵۷.۶ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۴ درصد است و بلژیکی‌ها ۹۱ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۹۰ درصد از مردم آن مسیحی کاتولیک‌اند و ۹۶ درصدشان در شهرها زندگی می‌کنند. زبان‌های رسمی این کشور هلندی، فرانسوی، و آلمانی است. میانگین امید به زندگی در بلژیک ۷۷ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. رومی‌ها در قرن ۱پ‌م بلژیک و نواحی اطراف آن را به امپراتوری خود ضمیمه کردند و آن را بلژیکا نامیدند. پس از رومیان، ژرمن‌ها به این سرزمین تاختند و فرانک‌ها از قرون ۳ تا ۹م آن‌جا را زیر نظارت خود قرار دادند. پس از آن به امپراتوری مقدس روم ضمیمه شد و بعدها به چند دوک‌نشین ازجمله لوکزامبورگ تجزیه شد. تا اواخر قرن ۱۵ در تصرف دوک‌های بورگونی قرار داشت و در جنگ‌های صدسالۀ فرانسه و انگلستان (۱۳۳۱ـ۱۴۵۳م)، بارها میان دوطرف دست به دست شد. در ۱۴۸۲م تحت استیلای خاندان سلطنتی هابسبورگ قرار گرفت و در ۱۷۹۸ به تصرف ناپلئون بناپارت درآمد، و پس از شکست ناپلئون (۱۸۱۴) به کشور هلند ضمیمه شد. بلژیکی‌ها که از این تصمیم ناخشنود بودند، در ۱۸۳۰ علیه دولت هلند سر به شورش برداشتند و استقلال خود را اعلام کردند، و لئوپولد اول را به پادشاهی خود برگزیدند. بلژیک در ۱۸۸۵ به جرگۀ دول استعماری اروپا پیوست و سرزمین وسیع کنگو، در افریقا، را تصرف کرد. در جنگ جهانی اول مقابل ارتش آلمان قرار گرفت و به تصرف این کشور درآمد و بسیاری از صحنه‌های نبرد خونین جنگ جهانی اول در آن‌جا روی داد. بلژیک در حین جنگ، متصرفات افریقایی آلمان، روآندا ـ اوروندی، را تصرف کرد و در جنگ جهانی دوم ارتش آلمان نازی به آن‌جا یورش برد؛ و در اوت ۱۹۴۴ ارتش متفقین آن را آزاد کرد. بلژیک در ۱۹۶۰ استقلال کنگو و در ۱۹۶۲ نیز استقلال روآندا ـ اوروندی را به‌رسمیت شناخت. در ۱۹۴۹ به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی درآمد و در ۱۹۹۳ به دولتی فدرال مرکب از ایالت هلندی‌زبان فلاندر و ایالت فرانسوی‌زبان والونیا مبدل شد. بلژیک جزو کشورهای بنیادگذار اتحادیۀ اروپا است.
 

---