بنه

بَنِه

درختچه‌ای با نام علمی پیستاسیا تربنتوس متعلّق به خانوادۀ پسته. ارتفاع این درختچه ۲ تا ۵ متر، دارای برگ‌هایی مرکب از نُه تا یازده برگچه، گل‌های مجتمع به‌صورت خوشه، و میوه‌ای شَفت به رنگ قرمز است که پس از رسیدن به رنگ قهوه‌ای درمی‌آید. از درخت بنه به حالت طبیعی و نیز با ایجاد شکاف، اولئورزینی به نام تربانتین خارج می‌شود که رنگ خاکستری مایل به سبز یا زرد، بوی ملایم و مطبوع و طعم معطر و کمی تلخ دارد و نیرو‌دهنده، مُدِر و محرک است. پوست و برگ این درختچه برای رفع اسهال‌های ساده استفاده می‌شود. این گیاه را در عربی بُطم، در ترکی چاتلانقوش و در برخی مناطق سقز می‌نامند. درخت بنِه در غالب نواحی جنوبی اروپا، منطقۀ مدیترانه، آسیای صغیر، افریقای شمالی و ایران می‌روید. رویش آن در ایران پیشینه‌ای کهن دارد. فیثاغورس ( ـ۵۷۲/۶۰۸پ‌م) در سفرنامه‌ای که به او منسوب و به دورۀ هخامنشیان مربوط است، از رویش درختان بنِه در سرزمین ماد یاد کرده است. نقوش بنه روی یک سینی سیمین به قدمت ۲۶۰۰ سال در زیویه (واقع در شمال شرقی شهر سقز) گواه این مدعاست. بنه ازجمله محصولاتی بوده است که یعقوب پیغمبر هنگام عزیمت فرزندانش به دربار عزیز مصر، به آن‌ها سفارش کرده بود به‌عنوان سوغاتی سرزمین فلسطین با خود ببرند.

 

---