بنیادهای حقوق طبیعی مطابق اصول علم

بنیادهای حقوق طبیعی مطابق اصول علم (Grundlagen des Naturrechts nach den)

کتابی در فلسفۀ حقوق، تألیف یوهان گوتلیب فیشته، به زبان آلمانی، منتشرشده در ۱۷۹۶. فیشته در این کتاب آزادی را در مرکز ماهیت روح می‌نهد و بر آن است که ذهن از راه عین خودآگاه می‌شود. بر این مبنا، با دریافت کثرت وجودهای آزاد از راه استدراکی که از مفهوم آزادی به‌دست می‌آید، تعریف مفهوم حقوق ممکن می‌شود. فیشته حقوق را مفهومی مصنوعی و شاخه‌ای از اخلاق نمی‌داند چراکه آن را بر اصول طبیعی آزادی و خرد بنیاد می‌نهد. حقوق، چونان شرط مقدم بر اخلاق، مشروط است به جمع، درحالی‌که اخلاق ماهیتی فردی دارد. فیشته ضرورت تشکیل دولت را نیز بر همین مبنا استنتاج می‌کند؛ تشکیل دولت از آن‌رو ضروری است که با اِعمال نظم حقوق شخص را در برابر تحکمات ارادۀ فردی تضمین کند. وظیفۀ دولت تبدیل حقوق به واقعیتی انضمامی است. این واقعیت انضمامی بالقوه انتزاعی و شرط مقدم بر دولت است. فیشته دولت را ترکیبی می‌داند از دو نظریۀ «ارادۀ فردی» و «قرارداد اجتماعی» دولت تحت نظارت یک هیئت بازرسی عمل می‌کند که ضمناً حافظ حقیقی قانون اساسی نیز است.