بنی مزید

بَنی‌مَزید

سلسله‌ای (حک: ۴۰۳ـ۵۴۵ق) از امرای شیعۀ عرب از قبیلۀ بنی‌اسد. بنی‌مَزید پس از ترک حجاز، در اطراف قادسیّه در کناره‌های چپ رودخانۀ دجله ساکن شدند. در زمان حکومت معزالدّولۀ دیلمی مناطق میان هیت و کوفه به تصرف آنان درآمد. ابوالحسن علی در ۳۸۷ق برضد آل‌بویه شورید ولی زود اطاعت آنان را پذیرفت و مجدداًً در ۴۰۳ق قیام کرد و امیر دیلمی را وادار کرد تا حکومت او را به رسمیت بشناسد. به این ترتیب، دولت بنی‌مزید تأسیس شد. صَدَقه اول، چهارمین حکمران بنی‌مَزید که «پادشاه عرب» خوانده می‌شد، نفوذ بسیاری یافت و واسط و بصره را فتح کرد و در ۴۹۵ق، حُلّه را در کنار رود فرات ساخت و در ۵۰۰ق امیر تَکْریت را به اطاعت خود درآورد و سرانجام سال بعد در جنگ با سلطان سلجوقی به‌قتل رسید. در ۵۵۸ق مُسْتَنْجِد، خلیفۀ عباسی، فرمان داد که قبیلۀ بنی‌اسد از عراق طرد شود. از این‌رو، ۴ هزار تن از افراد این قبیله کشته شدند و بقیه، سرزمین‌های اطراف رود فرات را ترک گفتند.