بن لادن، اسامه (عربستان سعودی ۱۹۵۷ـ۲۰۱۱)
بِن لادِن، اُسامه (عربستان سعودی ۱۹۵۷ـ۲۰۱۱)
بنـیادگرای وهابی‌مذهب افراطی، پایه‌گذار و رهبر شبکۀ تروریستی بین‌المللی القاعده. فرزند و وارث ثروت کلانِ مردی یمنی‌تبار بود که از طریق برقراری روابط تنگاتنگ با خاندان سلطنتی آل سعود و اجرای برنامه‌های عظیم عمرانی و ساختمانی در عربستان سعودی و برخی کشورهای عربی دیگر به ثروتی افسانه‌ای دست یافت. اسامه زندگی ساده‌ای در‌پیش گرفت و در جوانی به‌تنهایی در بیابان‌های عربستان سختی‌های زیستن را تجربه کرد. وی دارای چند همسر و فرزندان متعدد است. نام اسامه در دهۀ ۱۹۸۰، ضمن جنگ مجاهدان افغانستان با اشغالگران شوروی سابق، بر سر زبان‌ها افتاد. او با صرف مبالغی هنگفت از ثروت خود، با ساختن اردوگاه‌های آموزش چریکی، استحکامات، جاده و استخدام شمار بسیاری از داوطلبان عرب (معروف به عرب‌های افغانی) به مقاومت افغانستان کمک کرد و در ۱۹۸۸ سازمان القاعده را پایه‌ریزی کرد. وی بعد از خروج شوروی از افغانستان (۱۹۸۹) به عربستان بازگشت. در جنگ اول خلیج فارس از حضور نظامیان امریکایی در حجاز به‌شدت انتقاد کرد و در ۱۹۹۲ به سودان رفت. دو سال بعد دولت سعودی از او سلب تابعیت و اموالش را توقیف کرد. اسامه در سودان چندین شرکت جاده‌سازی تأسیس و چند اردوگاه تعلیمات چریکی و تروریستی پایه‌گذاری کرد. بسیاری از عرب‌های افغانی در سودان به او پیوستند و با یاری ایشان ساختار بین‌المللی القاعده گسترده‌تر و مستحکم‌تر شد. در ۱۹۹۶ دولت سودان با فشار امریکا و عربستان سعودی اسامه و یارانش را اخراج کرد. بن لادن به افغانستان بازگشت و در همان سال دعوت به جهاد علیه امریکا را اعلام داشت. وی حضور امریکا در خاورمیانه و کشورهای اسلامی را ادامۀ جنگ‌های صلیبی می‌دانست. به فتوای او مسلمانان باید هرگاه و هرجا توانستند نیروهای امریکایی و متحدان آن‌ها اعم از مسلمان یا غیرمسلمان را به‌قتل برسانند. حمله به پایگاه مشترک امریکا ـ سعودی (۱۹۹۵)، انفجار سفارت‌خانه‌های امریکا در تانزانیا و کنیا (۱۹۹۸)، بمب‌گذاری انتحاری در ناو امریکایی کول در یمن (۲۰۰۰)، قتل احمدشاه مسعود در افغانستان (۲۰۰۱) و عملیات بزرگ انتحاری حمله به برج‌های مرکز تجارت جهانی و وزارت دفاع امریکا در نیویورک معروف به یازدهم سپتامبر (۲۰۰۱)، اسامه بن لادن را مشهورترین شخص تحت تعقیب امریکا در جهان کرد. به‌د‌نبال رد درخواست استرداد او به امریکا از طرف رژیم طالبان در افغانستان، امریکا و متحدانش به این کشور حمله و طالبان را سرنگون کردند، اما موفق به کشتن یا دستگیری بن لادن نشدند. سرانجام در ۲۰۱۱ تفنگداران امریکایی وی را در خانه‌ای در نزدیکی آکادمی نظامی پاکستان در ۸۰ کیلومتری اسلام‌آباد مورد حمله قرارداده و کشتند. با توجه به حمایت اولیه امریکا از شکل‌گیری القاعده و طالبان، عدّه‌ای از تحلیل‌گران را عقیده بر این است که بن لادن در اقدامات خود تحت نفوذ امریکاست و فعالیت‌های گستردۀ او در واقع حرکتی برای مخدوش‌ساختن چهرۀ اسلام نزد جهانیان و عملاً در جهت اهداف قدرت‌های استکباری است. نیز ← القاعده