بورل، امیل (۱۸۷۱ـ۱۹۵۶)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

بورِل، اِمیل (۱۸۷۱ـ۱۹۵۶)(Borel, Emile)
ریاضی‌دان فرانسوی. تحقیقات پیش‌گامانه‌ای در زمینه‌های متعدد ریاضیات، ازجمله در زمینۀ نظریۀ بازی[۱]ها، احتمال، و حساب دیفرانسیل و انتگرال[۲]، صورت داد و نظریۀ توابع متغیرهای حقیقی[۳] را انسجام بخشید. بورل در سن‌آفریک[۴] زاده شد و در پاریس درس خواند. در ۱۸۹۳، عضو هیئت علمی بخش ریاضیِ دانشگاه لیل[۵] شد. دانشگاه سوربون[۶] کرسی‌ای در نظریۀ توابع[۷] برای او ایجاد کرد که از ۱۹۰۹ تا ۱۹۴۰ تصدی آن را برعهده داشت. به‌علاوه، از ۱۹۱۰، در دانشسرای ‌عالی[۸] پاریس نیز به فعالیت علمی مشغول بود. عضو رادیکال سوسیالیست مجلس نمایندگان بود (۱۹۲۴ـ۱۹۳۶) و در ۱۹۲۵، وزارت دریاداری را برعهده داشت. در دهۀ ۱۸۹۰، مهم‌ترین کارهایش را انجام داد، ازجمله در زمینۀ احتمال، حساب بی‌نهایت کوچک‌ها[۹]، سری‌های واگرا[۱۰]، و تأثیرگذارتر از همه، در زمینۀ نظریۀ اندازه[۱۱]. در ۱۸۹۶، اثباتی از قضیۀ شارل امیل پیکار[۱۲] به‌دست داد. در دهۀ ۱۹۲۰ و قبل از جان فون نویمان[۱۳]، که عموماً او را بنیان‌گذار نظریۀ بازی‌ها می‌شناسند، نخستین اثر را در این زمینه منتشر کرد (۱۹۲۸). نظریۀ بورل دربارۀ توابع تام[۱۴] و تحلیل او از نظریۀ اندازه و سری‌های واگرا باعث شده است که به همراه ریاضی‌دان فرانسوی دیگر، هانری لبگ[۱۵]، از بنیان‌گذاران نظریۀ توابع با متغیرهای حقیقی به‌شمار آید.

  1. game theory
  2. calculus
  3. theory of functions of real variables
  4. St-Affrique
  5. Lille
  6. sorbonne
  7. function theory
  8. Ecole Normale Supérieure
  9. infinitesimal calculus
  10. divergent series
  11. theory of measure
  12. Charles Emile Picard
  13. John Von Neumann
  14. integral functions
  15. Henri Lebesgue