تابش زمینه (اخترشناسی)

تابش زمینه (اخترشناسی)(background radiation)
تابشی الکترومغناطیسی، با طول موج بلند. به صورت یکنواخت از همۀ جهت‌ها به زمین می‌رسد. تابش زمینه نشان‌دهندۀ انرژی باقی‌مانده از مهبانگ یا انفجار آغازگر عالم است (← مِهبانگ). تابش الکترومغناطیسی نوعی انرژی است که به‌صورت امواج نوسان‌کننده‌ای با سرعت نور حرکت می‌کند و نور مرئی، امواج رادیویی، و میکروموج‌ها را دربر می‌گیرد. تابش زمینه در طول موج‌هایی در حدود میکروموج بیشترین شدت را دارد. میکروموج بخشی از طیف الکترومغناطیسی است که با کوتاه‌ترین طول موجِ امواج رادیویی برابری می‌کند. میکروموج‌ها بسیار بلندتر از طول موج‌های نور مرئی‌اند. علاوه بر تابش زمینۀ میکروموج، تابش‌های زمینۀ رادیویی و فروسرخ نیز وجود دارند که از میکروموج کوتاه‌ترند. بنابه نظریۀ مهبانگ، عالم در نخستین لحظات ایجاد بسیار داغ و چگال بود و از آن زمان شروع به انبساط و سرد شدن کرده است. براساس الگوهای عالم آغازین و تحول آن، مقداری از تابش ناشی از دمای فوق‌العاده زیاد عالم آغازین هنوز موجود است، اما این تابش دمای بسیار کمتری دارد، زیرا عالم بسیار انبساط یافته است. دانشمندان قادرند شدت تابش زمینه را در طول موج‌های فروسرخ، میکروموج، و امواج رادیویی اندازه‌گیری، و رابطۀ شدت تابش را با طول موج تعیین کنند. با قانون پلانک، که ماکس پلانک، فیزیک‌دان آلمانی، در اوایل دهۀ اول ۱۹۰۰ آن را مطرح کرد، منحنی شدت بر‌حسب طول موج برای تابش هر جسم در دمای معین را پیش‌بینی می‌کنند. منحنی حاصل از اندازه‌گیری تابش زمینه دقیقاً با منحنی پیش‌بینی‌شده برای جسمی مطابقت دارد که اندکی کمتر از سه کلوین (اندکی کمتر از ۲۷ درجۀ سلسیوس) تابش می‌کند. تابش زمینه تقریباً همسانگرد و در همۀ جهت‌ها همانند است. یکنواخت‌بودن این تابش و مطابقت بسیار آن با منحنی پلانک به روشنی نظریۀ مهبانگ را تأیید می‌کند.